Αναβάθμιση του αρχαιολογικού χώρου στον Κεραμεικό. Τι θα αλλάξει

Χρειάζεται συνολική, ενιαία και διεπιστημονική αντιμετώπιση, η αναβάθμιση του αρχαιολογικού χώρου του Κεραμεικού. Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξαν οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού, που σε συνεργασία με το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Αθηνών (το οποίο ανασκάπτει την περιοχή από τον 19ο αιώνα), προχωρούν στα απαραίτητα βήματα. Το πρώτο -ίσως και το πιο σημαντικό αφού θα καθορίσει και τα υπόλοιπα- είναι η εξέταση, διατύπωση και έγκριση των προδιαγραφών που απαιτούνται για την εκπόνηση ενός στρατηγικού σχεδίου στην περιοχή. Οι προδιαγραφές, δηλαδή, ενός master plan.

Και το βήμα αυτό προχώρησε. Έτσι, χτες, τα μέλη του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου τάχθηκαν ομόφωνα υπέρ των προτάσεων που εκπονήθηκαν από την ομάδα εργασίας, που δημιουργήθηκε ειδικά γι’ αυτό τον σκοπό, με τελικό στόχο τον εξωραϊσμό και την προστασία του αρχαιολογικού χώρου του Κεραμεικού, αλλά και την ανάδειξη του χαρακτήρα των μνημείων του, που δύσκολα αναγνωρίζονται. Τι σημαίνει αυτό; Ότι ο επισκέπτης δύσκολα αντιλαμβάνεται όχι μόνο τα μνημεία του χώρου (όπως το νεκροταφείο, το αμυντικό σύστημα, τα εργαστήρια και τα ιερά), αλλά και τις διάφορες ιστορικές φάσεις στις οποίες ανήκουν. Επίσης, οι διαδρομές δεν λαμβάνουν υπόψη τους πάντα τις αρχαίες, τα όρια μεταξύ διαδρομών και μνημείων είναι συχνά ασαφή, ενώ παρόμοια μνημεία έχουν αναδειχθεί με διαφορετικούς τρόπους (π.χ. τύμβοι), γεγονός που δεν συνεισφέρει στην κατανόησή τους.

Με το «πράσινο φως» που έδωσε χτες το ΚΑΣ, ζητήματα που αφορούν την προστασία, αποκατάσταση και συντήρηση των αρχαιοτήτων, την ανάδειξη του χαρακτήρα του χώρου και των μνημείων του, την αισθητική αναβάθμιση και βελτίωση της λειτουργικότητάς του, παίρνουν τον δρόμο της επίλυσης. Συγκεκριμένα, θα πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα προστασίας σε μνημεία, να εκπονηθούν μελέτες συντήρησης, αναστήλωσης και αποκατάστασης, να γίνουν επεμβάσεις που θα προβλεφθούν από τις παραπάνω μελέτες (ή άλλες που έγιναν στο παρελθόν, αλλά δεν υλοποιήθηκαν), να αντιμετωπιστούν ελλείψεις στις υποδομές εξυπηρέτησης κοινού και σε δίκτυα που σχετίζονται με την ασφάλεια του χώρου, καθώς και στην ανεπάρκεια των κτιριακών εγκαταστάσεων. Τέλος, ένας σημαντικός παράγοντας που χρήζει προστασίας (όπως ειπώθηκε και στο Συμβούλιο) είναι το οικοσύστημα του Ηριδανού που διασχίζει τον Κεραμεικό, το μόνο σημείο που μπορεί κανείς να αντιληφθεί τον ποταμό σαν φυσικό στοιχείο της πόλης.

Αξίζει, δε, να σημειωθεί ότι ανάλογα σχέδια θα εκπονηθούν και για άλλους αρχαιολογικούς χώρους, όπως της Κορίνθου και της Ελευσίνας.

Ο Κεραμεικός, που περιβάλλεται σήμερα από τις οδούς Ερμού, Πειραιώς και Ασωμάτων, περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, το καλύτερα γνωστό νεκροταφείο του αρχαίου κόσμου, τμήμα του Θεμιστόκλειου τείχους, το Δίπυλο, δηλαδή τη μεγαλύτερη πύλη της Αθήνας από την οποία ξεκινούσε η πομπή των Παναθηναίων, καθώς και την Ιερά Πύλη απ’ όπου διερχόταν η πομπή των Ελευσίνιων Μυστηρίων. Τα αρχαιότερα ταφικά μνημεία του χώρου χρονολογούνται από το 2700-2000 π. Χ. , ενώ τα πιο γνωστά ανήκουν στην κλασική περίοδο (5ος – 4ος αι. π.Χ.), όπως το ταφικό μνημείο του Δεξίλεω και ο ολόγλυφος μαρμάρινος ταύρος από τον ταφικό περίβολο του Διονυσίου από τον Κολλητό. Έξω από το Δίπυλο δημιουργήθηκε το «Δημόσιον Σήμα», το νεκροταφείο των επιφανών Αθηναίων και των πεσόντων στις μάχες, όπου ο Περικλής εκφώνησε το 430 π. Χ. τον Επιτάφιο Λόγο του για τους πρώτους νεκρούς του Πελοποννησιακού πολέμου.