Δεσποινίς Τζούλια @ Θέατρο 104

Τουλάχιστον μια φορά το χρόνο, για καθαρά εμπορικούς σκοπούς και σπανίως από ουσιαστική καλλιτεχνική ανάγκη, το έργο του Άουγκουστ Στρίντμπεργκ έχει την τιμητική του στην Αθηναϊκή θεατρική σκηνή, υπό διαφορετική κάθε φορά εκδοχή. Τόσο που μοιάζει εκ προοιμίου αποτρεπτική ακόμη μια επανάληψη. Ο Αλέξης Ρίγλης όμως ανατρέπει τα στερεότυπα. Στήνει υπερβατικά μια παράσταση αληθινή πρόταση. Ένα ολοκληρωτικά σύγχρονο ανέβασμα που εξιστορεί πετυχημένα την γνωστή ιστορία αλλιώς. Σεβόμενο την πλοκή και το πρωτότυπο ύφος αλλά με ένα παντελώς προσωπικό όσο και γοητευτικό στυλ.

Γραμμένο το 1888, το δράμα «Δεσποινίς Τζούλια» κατατάσσεται στο νατουραλιστικό λογοτεχνικό ρεύμα, σύμφωνα με το οποίο ο άνθρωπος στερημένος από ευγενείς ή θείες καταβολές, υπό την επήρεια των ενστίκτων του και την πίεση των συνθηκών εκφυλίζεται στην αρχική κατάσταση του κτήνους. Κάπως έτσι, η αριστοκρατικής καταγωγής Τζούλια, στη μεγάλη γιορτή του μεσοκαλόκαιρου, θα ενδώσει στο ερωτικό παιχνίδι του υπηρέτη Ζαν, που έχει παράλληλα δεσμό με την μαγείρισσα του σπιτιού Κριστίν. Η ερωτική σχέση ως σχέση εξουσίας δίνει την αφορμή στον Στρίντμπεργκ να χτίσει ένα έργο για τις σχέσεις των δυο φύλων, την ψυχολογία, τις σεξουαλικές επιθυμίες, το θεσμό του γάμου αλλά και την κοινωνική κληρονομιά του παρελθόντος. Μια διελκυστίνδα συναισθημάτων μεταξύ δυο (πιθανώς και τριών) προς τον τελικό προσωπικό εκφυλισμό.

Η πρώτη επαφή με την μικρή σκηνή του 104 εντυπωσιάζει. Η κουζίνα όπου εξελίσσεται η πλοκή μοιάζει με σεπαρέ γαλλικού bistro. Είναι υποδειγματικά μελετημένο πόσο λειτουργικά «συγχρονίζεται» με την μικρή αίθουσα του θεάτρου, η άριστη αισθητικά σκηνική κατασκευή της Δήμητρας Λιάκουρα. Αντίστοιχα προσεγμένο και το κομμάτι των κοστουμιών του Νικόλα Γεωργίου. Η λεπτομέρεια στην αισθητική είναι πάντα το δυνατό σημείο των παραστάσεων του Ρίγλη. Αυτή τη φορά όμως, δεν μένει μόνο εκεί. Η μετάφραση και η δραματουργική επεξεργασία που έκανε, δίνει μια ανατρεπτικά σύγχρονη οπτική στο κείμενο. Το δράμα αποκτά υπολογισμένες με ακρίβεια δόσεις μαύρου χιούμορ που αφομοιώνονται με φυσικότητα στο έργο. Μια νέα ανάγνωση, που σε συνδυασμό με την ευρηματική σκηνοθεσία, αποδεικνύει πως ένα κλασικό έργο χωρίς να αποδημείτε με δήθεν πρωτοποριακούς εντυπωσιασμούς, αντιπροσωπεύει αυτό ακριβώς που αποκαλούμε σύγχρονο θέατρο. Είναι απολαυστικό πως η παραπάνω σκηνοθετική σύλληψη αποτυπώνεται με διαύγεια στις ερμηνείες των ηθοποιών. Κίμωνας Κουρής (Ζαν), Έφη Γούση (Τζούλια) και Σοφιάννα Θεοφάνους (Κριστίν) καθοδηγημένοι με ακρίβεια, υπηρετούν δημιουργικά την σκηνοθετική έμπνευση. Ερμηνευτικά το εγχείρημα είναι διπλά απαιτητικό, αφού οι ηθοποιοί καλούνται να αποδώσουν κινηματογραφικά cut, εναλλαγές σκηνών και κρυφές μετακινήσεις σε ένα εξαιρετικά μικρό σκηνικό χώρο, χωρίς παραπέτασμα. Σπάνια λειτουργούν όλα τα επιμέρους στοιχεία αρμονικά σε μια παράσταση. Ακόμη σπανιότερα, ένα πολυπαιγμένο κείμενο αποπνέει φρεσκάδα, μοναδικότητα και ουσία, προσφέροντας ξεχωριστή ταυτότητα σε ένα έργο. Μην το χάσετε.