Η Θεσσαλονίκη γιορτάζει τον Άγιο Δημήτριο και την απελευθέρωσή της

Με τη λιτανεία της εικόνας και του λειψάνου του Αγίου Δημητρίου ξεκίνησαν χθες οι εορτασμοί για τον πολιούχο και την επέτειο απελευθέρωσης της πόλης.

104 χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την ημέρα που ο Οθωμανός αξιωματούχος, Χασάν Ταχσίν Πασάς, υπέγραψε το σύμφωνο παράδοσης της Θεσσαλονίκης στον ελληνικό στρατό. Το βράδυ της 26ης Οκτωβρίου του 1912 ο Ταχσίν αναγκάστηκε να ενδώσει στην πίεση που δεχόταν από την παρουσία της εμπροσθοφυλακής του ελληνικού στρατού, ο οποίος βρισκόταν προ των πυλών, και παρέδωσε την Θεσσαλονίκη στους Έλληνες.

Η Θεσσαλονίκη γιορτάζει και οι εορτασμοί θα είναι, όπως πάντα, τριήμεροι, καθώς η πόλη γιορτάζει τον Άγιο Δημήτριο, την απελευθέρωσή της και την εθνική επέτειο του «ΟΧΙ».

Σήμερα στις 11:00 θα γίνει η πανηγυρική δοξολογία στον Άγιο Δημήτριο, υπό τον Μητροπολίτη Άνθιμο, παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας, του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Την κυβέρνηση θα εκπροσωπήσει ο Υπουργός Άμυνας Πάνος Καμμένος.

Η μαθητική παρέλαση θα προηγηθεί της στρατιωτικής, η οποία θα λάβει χώρα την Παρασκευή 28 Οκτωβρίου, παρουσία του Προέδρου της  Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλου.

Σήμερα θα καταπλεύσουν στο λιμάνι της πόλης τα αρματαγωγά ΡΟΔΟΣ και ΛΕΣΒΟΣ, καθώς και η πυραυλάκατος ΚΡΥΣΤΑΛΛΙΔΗΣ , τα οποία το κοινό θα μπορεί να επισκεφτεί σήμερα.

Λόγω των εορτασμών, θα είναι αυξημένα τα μέτρα της Τροχαίας, σε όλο το δίκτυο της χώρας.

Η σημερινή μέρα είναι αργία για τις δημόσιες και ιδιωτικές επιχειρήσεις στη Θεσσαλονίκη.

Ποιοι δρόμοι θα είναι κλειστοί σήμερα στη Θεσσαλονίκη

Ο συγκεκριμένος ναός αποτελεί ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα χριστιανικής αρχιτεκτονικής, καθώς θεωρείται πολύ σημαντική «βασιλική». Πρόκειται για τον γνησιότερο τύπο της ελληνιστικής βασιλικής, με ξύλινη αμφικλινή στέγη. Η σημερινή της μορφή είναι του 7ου αι. μ.Χ. Χωροταξικά τοποθετείται στο κέντρο της παλαιάς πόλεως, βορειοανατολικά της αρχαίας αγοράς. Έχει διαστάσεις κάτοψης 43,58 μ. (μήκος) και 33 μ. (πλάτος).

Κυκλοφοριακές ρυθμίσεις βρίσκονται σε ισχύ από νωρίς το πρωί σε κεντρικές οδούς της Θεσσαλονίκης, λόγω των εορτασμών για τον πολιούχο της πόλης Αγ. Δημήτριο.

Ειδκότερα, από τις 5.00 το πρωί μέχρι 13.30 κατά τη διάρκεια της δοξολογίας στον Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου θα απαγορευτεί η στάση και στάθμευση όλων των οχημάτων, όπου αυτή επιτρέπεται, στις οδούς Αγίου Δημητρίου, στο τμήμα της από την οδό Σουρή μέχρι την οδό Πελοποννήσου, Κασσάνδρου, στο τμήμα της από την οδό Αγίου Νικολάου μέχρι την οδό Μακεδονικής Αμύνης, Μακεδονικής Αμύνης, στο τμήμα της από την οδό Κασσάνδρου μέχρι την οδό Αγίου Δημητρίου, Σελεύκου, σε όλο το μήκος της, Αριστοτέλους, στο τμήμα της από Αγίου Δημητρίου μέχρι την οδό Ολύμπου.

Από τις 10.30 το πρωί μέχρι 13.30, κατά τη διάρκεια της δοξολογίας στον Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου δεν θα επιτρέπεται η κυκλοφορία όλων των οχημάτων στην οδό Αγ. Δημητρίου, στο τμήμα της από την οδό Λαγκαδά μέχρι την οδό Αγίου Νικολάου.

Η ιστορία της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης

Από τις αρχές Οκτωβρίου του 1912 η Ελλάδα βρισκόταν σε πόλεμο με την παραπαίουσα Οθωμανική Αυτοκρατορία, έχοντας ως συμμάχους τη Βουλγαρία και τη Σερβία (Α’ Βαλκανικός Πόλεμος). Θέατρο των επιχειρήσεων, η περιοχή της Μακεδονίας.

Ο ελληνικός στρατός βάδιζε από νίκη σε νίκη στη Δυτική Μακεδονία. Όμως, από την αρχή των εχθροπραξιών σοβούσε σοβαρή διαφωνία μεταξύ του αρχιστράτηγου Κωνσταντίνου και του πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου. Ο διάδοχος επιθυμούσε πρώτα την κατάληψη του Μοναστηρίου προς Βορρά, ενώ ο Βενιζέλος, βλέποντας την πιθανότητα να καταληφθεί η Θεσσαλονίκη από το βουλγαρικό στρατό, πίεζε τον Κωνσταντίνο να κατευθυνθεί προς τη φυσική πρωτεύουσα της Μακεδονίας, μια περιοχή με στρατηγική σημασία, η απελευθέρωση της οποίας αποτελούσε διακαή πόθο του ελληνισμού. «Καθιστώ υμάς υπευθύνους διά πάσαν αναβολήν έστω και στιγμής» του τηλεγραφεί επιτακτικά.

Τελικά, ο Κωνσταντίνος πείθεται με τη μεσολάβηση του πατέρα του βασιλιά Γεωργίου Α’ και στις 25 Οκτωβρίου η εμπροσθοφυλακή του ελληνικού στρατού φθάνει προ των πυλών της Θεσσαλονίκης. Είχε προηγηθεί η καθοριστική νίκη στη Μάχη των Γιαννιτσών (19 – 20 Οκτωβρίου), που είχε κάνει ευκολότερη την προέλαση του ελληνικού στρατού. Ο Χασάν Ταξίν Πασάς που υπερασπιζόταν τη Θεσσαλονίκη δεν είχε άλλη δυνατότητα, παρά να ζητήσει μια έντιμη συμφωνία για την παράδοση της πόλης.

Στις 25 Οκτωβρίου οι απεσταλμένοι του ζήτησαν από τον Κωνσταντίνο να επιτραπεί στον Ταξίν να αποσυρθεί με το στρατό και τον οπλισμό του στο Καραμπουρνού και να παραμείνει εκεί μέχρι το τέλος του πολέμου. Ο Κωνσταντίνος, φυσικά, απέρριψε τον όρο του και του πρότεινε την παράδοση του στρατού του και τη μεταφορά του στη Μικρά Ασία με δαπάνες της ελληνικής κυβέρνησης.

Ο Οθωμανός αξιωματούχος δέχθηκε, τελικά, τους όρους του Κωνσταντίνου και στις 11 το βράδυ της 26ης Οκτωβρίου, ανήμερα της εορτής του Αγίου Δημητρίου, οι πληρεξούσιοι αξιωματικοί Ιωάννης Μεταξάς (ο κατοπινός δικτάτωρ και ο άνθρωπος του «ΟΧΙ») και Βίκτωρ Δούσμανης μεταβαίνουν στο Διοικητήριο της Θεσσαλονίκης και υπογράφουν τα σχετικά πρωτόκολλα παράδοσης της πόλης στον ελληνικό στρατό.

Σύμφωνα με το πρωτόκολλο, παραδίνονταν ως αιχμάλωτοι 25.000 τούρκοι στρατιώτες και 1.000 αξιωματικοί. Στην κατοχή του ελληνικού στρατού περιέρχονταν όλος ο βαρύς και ελαφρύς οπλισμός του σχηματισμού (70 πυροβόλα, 30 πολυβόλα, 70.000 τυφέκια και πυρομαχικά). Το πρωί της 27ης Οκτωβρίου εισήλθαν στη Θεσσαλονίκη δύο τάγματα ευζώνων και ύψωσαν την ελληνική σημαία στο Διοικητήριο, ενώ οι υπόλοιπες ελληνικές δυνάμεις άρχισαν να λαμβάνουν θέσεις στα υψώματα γύρω από την πόλη.

Στις 11 το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1912 ο Κωνσταντίνος εισήλθε με το επιτελείο του στη Θεσσαλονίκη και το μεσημέρι έγινε πανηγυρική δοξολογία στο ναό του Αγίου Μηνά. Την ίδια μέρα, κατέφθασαν έξω από τη Θεσσαλονίκη και οι Βούλγαροι, όμως για τους γείτονες ήταν ήδη αργά. Ο επικεφαλής της μεραρχίας τους στρατηγός Τεοντορόφ ζήτησε να εισέλθει στην πόλη για να στρατοπεδεύσει. Εισέπραξε την αρνητική απάντηση του Κωνσταντίνου και ύστερα από διαπραγματεύσεις, επιτράπηκε να μπουν στην πόλη για ολιγοήμερη ανάπαυση δύο τάγματα με επικεφαλής τους βούλγαρους πρίγκιπες Βόρι και Κύριλλο. Επικράτησε, όμως, σύγχυση και τελικά εισήλθε στη Θεσσαλονίκη ένα ολόκληρο βουλγαρικό σύνταγμα, γεγονός που εκνεύρισε τον Βενιζέλο. Οι Βούλγαροι δήλωναν εμφαντικά παρόντες στις εξελίξεις στη Μακεδονία. Ο σπόρος του Β’ Βαλκανικού Πολέμου είχε ριχτεί.

Στις 29 Οκτωβρίου ήταν η σειρά του βασιλιά Γεωργίου Α’ να εισέλθει στην πόλη και να επισημοποιήσει την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης. Έγινε δεκτός με ενθουσιασμό από τους έλληνες κατοίκους της, με απάθεια ανάμικτη με φόβο του από το μουσουλμανικό στοιχείο, ενώ οι Εβραίοι που ήταν η πολυπληθέστερη πληθυσμιακή ομάδα της πόλης δεν έκρυψαν την απογοήτευσή τους, καθώς προωθούσαν σχέδιο διεθνοποίησης της Θεσσαλονίκης.

Ο ναός

Ο Ιερός Ναός του Αγίου Δημητρίου του Μυροβλύτου ανεγέρθη στα μέσα του 5ου αι. από τον έπαρχο του Ιλλυρικού, Λεόντιο, πάνω στον τάφο του Αγίου, ο οποίος μαρτύρησε ως χριστιανός με το στρατιωτικό αξίωμα του ανθυπάτου επί αυτοκράτορος Μαξιμιανού (292-311).

Ο Ιερός Ναός του Αγίου Δημητρίου υπέστη σημαντικές καταστροφές κατά της διάρκεια επιδρομών από τους Σαρακηνούς (904 μ.Χ) και τους Νορμανδούς (1181 μ.Χ.).Μεγάλη πυρκαγιά μεταξύ των ετών 629 και 639 κατέστρεψε σημαντικό τμήμα αυτού του κτηρίου. Η ευσέβεια του λαού της Θεσσαλονίκης με επικεφαλής τον Επίσκοπο Ιωάννη τον χτίζει εκ νέου, διευρύνοντάς τον. Το 904 ο ναός λεηλατήθηκε από τους Σαρακηνούς και αρπάχτηκε σε κομμάτια το ιερό «Κιβώριο». Άλλη διαρπαγή νέου «Κιβωρίου» σημειώνεται από τους Νορμανδούς, 281 χρόνια αργότερα, όταν καταλήφθηκε η πόλη το 1181.

Το 1493 ο ναός μετατρέπεται σε τζαμί από τους Τούρκους. Στο βορειοδυτικό τμήμα του μεταφέρεται το κενοτάφιο του Αγίου και απομονώνεται από το τζαμί. Με την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, το 1912, ο ναός επαναλειτουργεί ως χώρος λατρείας – τιμής του Αγίου Δημητρίου. Η πυρκαγιά της 5ης και 6ης Αυγούστου του 1917, η οποία κατέστρεψε τα 2/3 της συμπρωτεύουσας, μετέτρεψε σε ερείπια και τον ιστορικό ναό. Εργασίες αναστήλωσης τού έδωσαν και πάλι την αρχική του μορφή.