Μπορεί πραγματικά να συλληφθεί ο Πούτιν; Γιατί είναι σημαντικό το ένταλμα σύλληψης

Σε ένα νέο σχόλιο για την απόφαση του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ) να εκδώσει ένταλμα σύλληψης σε βάρος του Βλαντιμίρ Πούτιν για εγκλήματα πολέμου, προχώρησε το Κρεμλίνο. Όπως τόνισε ο εκπρόσωπος της Ρωσικής Προεδρίας, Ντμίτρι Πεσκόφ, πρόκειται για μια ένδειξη της «σαφούς εχθρότητας» που υπάρχει εναντίον της Ρωσίας και εναντίον του Ρώσου Προέδρου.

«Η Ρωσία αντιδρά ψύχραιμα και συνεχίζει την εργασία της», δήλωσε ο Πεσκόφ και πρόσθεσε: «Γινόμαστε μάρτυρες τέτοιου αριθμού σαφών εχθρικών επιδείξεων εναντίον της χώρας μας και εναντίον του προέδρου μας». «Τις σημειώνουμε, αλλά αν κάθε μία την παίρναμε στα σοβαρά, δεν θα έβγαινε τίποτα καλό από αυτό. Ως εκ τούτου το εξετάζουμε ψύχραιμα, σημειώνουμε τα πάντα προσεκτικά και συνεχίζουμε να εργαζόμαστε», πρόσθεσε.

 
Είναι γεγονός πως η απόφαση του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου της Χάγης προκάλεσε πολλά ερωτήματα και στη Δύση, σχετικά με τον πραγματικό αντίκτυπο που θα μπορούσε αυτή να έχει. Ο πρόεδρος της Ρωσίας είναι μόλις ο τρίτος αρχηγός κράτους, ο οποίος διαχρονικά αντιμετωπίζει κατηγορίες του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, ενώ βρίσκεται ακόμα στην εξουσία. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν κατηγορείται ως «υπεύθυνος για το έγκλημα πολέμου της παράνομης απέλασης πληθυσμού (παιδιών) και της παράνομης μεταφοράς πληθυσμού (παιδιών) από τις κατεχόμενες περιοχές της Ουκρανίας στη Ρωσική Ομοσπονδία».

«Τα εγκλήματα φέρεται να διαπράχθηκαν σε κατεχόμενα ουκρανικά εδάφη τουλάχιστον από τις 24 Φεβρουαρίου 2022», συνέχισε το ΔΠΔ, προσθέτοντας ότι υπάρχουν «βάσιμοι λόγοι να πιστεύουμε ότι ο κ. Πούτιν είναι προσωπικά υπεύθυνος για τα προαναφερθέντα εγκλήματα». Σημειώνεται πως η Ρωσία δεν αρνήθηκε ότι έχει πάρει χιλιάδες παιδιά από την Ουκρανάία αφότου ξεκίνησε η «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» όπως την αποκαλεί, αλλά υποστηρίζει ότι το έκανε για να τα προστατεύσει.

Μπορεί πραγματικά να συλληφθεί ο Ρώσος Πρόεδρος;
   
Η απάντηση στο καίριο ερώτημα είναι δεδομένη: Η σύλληψη του Βλαντιμίρ Πούτιν όσο παραμένει στην εξουσία είναι απίθανη. Καθώς δεν υπάρχει μια ανεξάρτητη αστυνομική αρχή που να υλοποιεί τις αποφάσεις του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, η εκτέλεση των ενταλμάτων σύλληψης εναπόκειται στην αστυνομία κάθε χώρας.

Η Ρωσία επίσης δεν είναι συμβαλλόμενο μέρος στο Καταστατικό της Ρώμης, την ιδρυτική πράξη του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, το οποίο έχει την υπογραφή 123 κρατών. Άρα η Μόσχα δεν αναγνωρίζει τη δικαιοδοσία του και επιπλέον ο Βλαντιμίρ Πούτιν είναι απίθανο να ταξιδέψει σε μια από τις χώρες που το αναγνωρίζουν στο εγγύς μέλλον.

Εξάλλου οι μετακινήσεις του Ρώσου Προέδρου έχουν περιοριστεί σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας των διεθνών κυρώσεων εναντίον του. Είναι ενδεικτικό πως από την ημέρα της εισβολής στην Ουκρανία, τον Φεβρουάριο του 2022, ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει επισκεφτεί μόλις οκτώ χώρες. Επτά εξ αυτών ήταν στο παρελθόν τμήματα της Σοβιετικής Ένωσης και σήμερα αποτελούν στενούς συμμάχους του Κρεμλίνου.  Η μόνη χώρα που επισκέφτηκε και δεν εμπίπτει σε αυτήν την κατηγορία είναι το Ιράν, το οποίο ωστόσο έχει ανοιχτό μέτωπο με τις ΗΠΑ και ιδιαίτερα στενούς δεσμούς με τη Ρωσία.

Ακόμα και αν όμως ταξίδευε σε κάποια από χώρες 123 του Καταστατικού της Ρώμης δεν είναι καθόλου βέβαιο πως οι ηγεσίες τους θα είναι πρόθυμες να προχωρήσουν στη σύλληψη του Ρώσου Προέδρου. Μια τέτοια κίνηση θα αποτελούσε πρωτοφανές επεισόδιο με άγνωστες προεκτάσεις και δραματικές συνέπειες.

Ακόμα κι αν ο Πούτιν και οι σύμμαχοί του έχαναν την εξουσία στη Ρωσία, ακόμα κι αν μια νέα ρωσική κυβέρνηση θα επιθυμούσε να τον κυνηγήσει, υπάρχει ένα πολύ μεγάλο εμπόδιο: Το ρωσικό σύνταγμα απαγορεύει την έκδοση Ρώσων πολιτών σε άλλο κράτος.

Ένα ακόμη ζήτημα που πρέπει να επισημανθεί είναι πως το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο δεν μπορεί να δικάσει τον Ρώσο Πρόεδρο χωρίς να τον συλλάβει, καθώς δεν διεξάγει δίκες ερήμην, χωρίς την παρουσία του κατηγορουμένου.

Και γιατί είναι σημαντική η απόφαση;
   
Με αυτά τα δεδομένα πολλοί διερωτώνται ποιο το νόημα αυτής της απόφασης. Ο Μπιλ Μπόρουινγκ, καθηγητής στο Birkbeck College του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, ο οποίος έχει αναλάβει πολλές υποθέσεις κατά της Ρωσίας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, σημειώνει στο «Time» πως πρόκειται για μια ιδιαίτερα σημαντική απόφαση, που ανεξάρτητα από την εφαρμογή ή όχι του εντάλματος, αποδυναμώνει διεθνώς τον Ρώσο Πρόεδρο.

«Δείχνει πραγματικά πως η Ρωσία συγκαταλέγεται στους ακραίους της διεθνούς κοινότητας», συμπληρώνει στο ίδιο μέσο ο Πάτρικ Κίναν, καθηγητής με εξειδίκευση στο διεθνές δίκαιο στο Κολέγιο Νομικής του Πανεπιστημίου του Ιλινόις.

Επίσης η ανακοίνωση προσφέρει ένα επιπλέον επιχείρημα στα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ, αλλά και σε υποστηρικτές του Κιέβου εκτός των κόλπων του, που υποστηρίζουν την ενίσχυση της Ουκρανίας με περισσότερα και ισχυρότερα όπλα, συμπληρώνει ο καθηγητής διεθνούς δικαίου.