Μήπως φταίμε εμείς για όσα αρνητικά μας συμβαίνουν; Μια νέα έρευνα αποκαλύπτει!

«Αύριο με περιμένει πολύ δύσκολη μέρα». «Κάθε φορά που κανονίζω να φύγω για διακοπές, όλο και κάτι θα πάει στραβά». «Ποτέ δεν καταφέρνω να είμαι στην ώρα μου στα ραντεβού μου». Πόσοι από εμάς δεν κάνουν τέτοιες αρνητικές σκέψεις;

Και σε πόσους από εμάς δεν έχει τύχει αυτό ακριβώς το αρνητικό που σκεφτόμαστε να συμβεί, επιβεβαιώνοντάς μας ότι καλά κάνουμε και βλέπουμε τα πράγματα… γκρίζα; Η επιστημονική κοινότητα έρχεται να επιβεβαιώσει πως, πράγματι, όσο σκεφτόμαστε αρνητικά τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να δούμε αυτές τις αρνητικές σκέψεις να επαληθεύονται.

Nocebo: το ύπουλο δίδυμο αδερφάκι του placebo

Εδώ και δεκαετίες ακούμε για το φαινόμενο placebo: συμμετέχοντες σε επιστημονικές έρευνες οι οποίοι παίρνουν ένα ψευδοφάρμακο παρουσιάζουν την ίδια βελτίωση με όσους λαμβάνουν την κανονική φαρμακευτική αγωγή που ερευνάται κάθε φορά. Ασθενείς που στο πλαίσιο μιας έρευνας πιστεύουν πως έχουν υποβληθεί σε εγχείρηση, αλλά στους οποίους δεν έχει γίνει παρά μόνο μια τομή ώστε να νομίζουν πως πράγματι έχουν χειρουργηθεί, αρχίζουν να συνέρχονται από χρόνια προβλήματα.

Τα τελευταία χρόνια, όμως, οι επιστήμονες εντόπισαν και το ύπουλο δίδυμο αδερφάκι του placebo, το nocebo (νοσίμπο). Αν το placebo μάς βοηθάει να νιώσουμε καλύτερα ενεργοποιώντας τις ανάλογες περιοχές του εγκεφάλου μας με τη σκέψη μας, το nocebo δρα με τον ίδιο τρόπο, αλλά προς την αντίθετη κατεύθυνση: νιώθουμε χειρότερα γιατί πιστεύουμε ότι θα νιώσουμε χειρότερα. Σε αυτή την περίπτωση, ακόμα και όσοι από τους συμμετέχοντες σε μια έρευνα δεν έχουν πάρει καμία φαρμακευτική αγωγή πέρα από ζαχαρόνερο, εμφανίζουν τις παρενέργειες που εκδηλώνουν και εκείνοι στους οποίους δίνεται το φάρμακο που βρίσκεται υπό μελέτη. Μόνο και μόνο επειδή οι υπεύθυνοι της έρευνας τους είπαν πως το υπό δοκιμή φάρμακο (το οποίο όμως ποτέ δεν έλαβαν στην πραγματικότητα) ενδέχεται να τους προκαλέσει πονοκέφαλο, ναυτία, κ.λπ…
Σκέφτομαι τι σκέφτομαι

Μπορεί οι New Age θεωρίες, όπως αυτή του νόμου της έλξης που περιγράφεται στο βιβλίο «Το Μυστικό» της Ρόντα Μπερνς (εκδ. Λιβάνη), να μας κάνουν να σηκώνουμε με δυσπιστία το φρύδι. Μπορεί η όλη φιλοσοφία «της θετικής ενέργειας» να μας φαίνεται αφελής, ίσως και ουτοπική. Αν όμως ακόμα και οι επιστήμονες -που κατά κανόνα βλέπουν με σκεπτικισμό ό,τι δεν φαίνεται στο μικροσκόπιο ή στα στατιστικά των ερευνών- έχουν αποδεχτεί τη δύναμη που ασκούν επάνω μας οι σκέψεις μας, τότε μήπως ήρθε η ώρα να σκεφτούμε σοβαρά… τι σκεφτόμαστε; Και μήπως αν πράγματι αλλάζοντας τις σκέψεις μας από αρνητικές σε θετικές, μπορούμε να αλλάξουμε προς το καλύτερο την καθημερινότητά μας;
Πιάσε με αν μπορείς
Επειδή τις περισσότερες φορές δεν αντιλαμβανόμαστε καν ότι σκεφτόμαστε αρνητικά, ένα γρήγορο τεστ για να εντοπίσουμε αν κάνουμε αρνητικές σκέψεις είναι να εξετάσουμε το πώς αισθανόμαστε. Αν, για παράδειγμα, ξαφνικά νιώσουμε άσχημα χωρίς καν να έχουμε δει ή ακούσει κάτι που θα μπορούσε να μας στεναχωρήσει, το πιθανότερο είναι πίσω από το συναίσθημα που βιώσαμε να κρύβεται μια αρνητική σκέψη. Από τη στιγμή που συνειδητοποιούμε ότι στο θέατρο του νου μας οι ηθοποιοί δεν είναι και τόσο… λαμπεροί, έχουμε κάνει και το πιο σημαντικό βήμα ώστε να ξαναστήσουμε την παράσταση από την αρχή, όπως θέλουμε εμείς. Να, λοιπόν, μερικά από τα πρώτα βήματα που χρειάζεται να κάνουμε αν θέλουμε να αποβάλλουμε τις αρνητικές σκέψεις:

1. Δες αν θέλεις. Πραγματικά. Ξαναδιάβασε την προηγούμενη φράση, γιατί η λέξη-κλειδί είναι το αν «θέλουμε». Καμία συνήθεια δεν κόβεται εύκολα και το ίδιο ισχύει για τις πεποιθήσεις που έχουμε χτίσει σαν από τσιμέντο για τον εαυτό μας και τον κόσμο γύρω μας. Μπορεί να μην είναι ευχάριστο να σκέφτεσαι ότι πάντα «την πατάς, γιατί δίνεις σε φίλους, συνεργάτες και συντρόφους περισσότερα από ό,τι αξίζουν», αλλά αν έχεις μάθει να λειτουργείς έτσι, είναι πιο εύκολο να συνεχίσεις στο ίδιο μοτίβο από το να αλλάξεις.
2. Αντικατάστησέ τες. Αν καταλάβεις ότι σκέφτεσαι συχνά υποτιμητικά για τον εαυτό σου, γράψε σε ένα χαρτί την αντίθετη δήλωση. Για παράδειγμα, αν πιάνεις τον εαυτό σου να σκέφτεται «Είμαι πάντα αναβλητική και γι’ αυτό δεν προλαβαίνω ποτέ τις προθεσμίες στη δουλειά», γράψε «Είμαι συνεπής και οργανώνω με αποτελεσματικότητα το χρόνο μου». Κόλλησε το χαρτί στον καθρέφτη της τουαλέτας ή στο ψυγείο ώστε να το βλέπεις και να το διαβάζεις κάθε μέρα. Μπορεί να σου φανεί περίεργο, το πιθανότερο είναι να νιώθεις αμήχανα τις πρώτες φορές που θα το διαβάζεις, αλλά ο μόνος τρόπος να ξεφορτωθείς κάτι παλιό είναι να βάλεις στη θέση του κάτι νέο.
3. Κόψε τη συζήτηση. Κάθε σκέψη πυροδοτεί μια άλλη και πριν το καταλάβουμε, στο μυαλό μας έχει εξελιχθεί ένα ολόκληρο σενάριο. Αν η αρχική σκέψη είναι αρνητική, η ταινία που θα παίζει στο μυαλό μας αποκλείεται να έχει happy end. Πάτησε pause και σκέψου κάτι άλλο.
4. Φτιάξε στοκ… από όμορφες εικόνες. Οι όμορφες εικόνες δημιουργούν και όμορφες σκέψεις. Ψάξε στο pinterest για φωτογραφίες που σε κάνουν να νιώθεις καλά, άλλαξε το background του υπολογιστή σου με μια αισιόδοξη εικόνα, βάλε ένα λουλούδι στο γραφείο ή την κουζίνα.
5. Κάνε ένα βήμα τη φορά. Πράγματι υπάρχει κάποιος λόγος που πιστεύεις πως χάνεις την ψυχραιμία σου όταν κάποιος σε αδικεί. Αλλά σε πρώτη φάση, αρκέσου στο να αναγνωρίσεις πως νιώθεις αδικία όποτε συμβαίνει αυτό. Στη συνέχεια θα αρχίσεις να εντοπίζεις πότε αντιδράς με αυτό τον τρόπο και, έπειτα, γιατί. Αλλά το πρώτο βήμα είναι να δεις τι σκέφτεσαι. Τα υπόλοιπα θα έρθουν μόνα τους…