Ανησυχία για την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ από ανήλικους: Τουλάχιστον 200 παιδιά κάθε χρόνο στα Επείγοντα – Το 33% των 15χρονων έχει μεθύσει έστω και μία φορά

Τις διαστάσεις που έχει λάβει το πολυπαραγοντικό φαινόμενο της ανεξέλεγκτης κατανάλωσης αλκοόλ από ανήλικους, αναδεικνύουν τα στοιχεία που δημοσιεύει το enikos.gr, καθώς τουλάχιστον 200 παιδιά καταλήγουν ετησίως, υπό την επήρεια μέθης, στις εφημερίες, στα δύο Παιδιατρικά Νοσοκομεία «Η Αγία Σοφία» και «Π. & Α. Κυριακού», την ώρα που οι έλεγχοι σε μπαρ και κλαμπ φαίνεται πως δεν επαρκούν, ενώ δεν τηρείται ούτε η προβλεπόμενη νομοθεσία.

Της Κωνσταντίνας Χαϊνά

Το πρόβλημα της διάθεσης και κατανάλωσης αλκοόλ από ανήλικους σε μπαρ, κλαμπ, καθώς ακόμη και σε μαθητικές εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται σε αντίστοιχα νυχτερινά καταστήματα, επανήλθε στο επίκεντρο των συζητήσεων, ακόμη και σε κυβερνητικό επίπεδο, έπειτα από το περιστατικό που σημειώθηκε σε γνωστό νυχτερινό κέντρο στη λεωφόρο Βουλιαγμένης.

Τότε, 8 μαθητές μεταφέρθηκαν σε άσχημη κατάσταση στο νοσοκομείο έχοντας καταναλώσει μεγάλες ποσότητες αλκοόλ, ενώ μόλις πριν από μία εβδομάδα και στα Ιωάννινα συνελήφθη ιδιοκτήτης καταστήματος για παράνομη πώληση αλκοόλ σε μαθητές που βρίσκονταν στην πόλη στο πλαίσιο σχολικής εκδρομής.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέθεσε στο enikos.gr η διοίκηση των νοσοκομείων Παίδων «Αγία Σοφία» και «Π. & Α. Κυριακού», στις εφημερίες δέχονται κάθε χρόνο περίπου 200 περιστατικά μέθης. Πρόκειται κυρίως για εφήβους, ηλικίας 14-16 ετών, τόσο αγόρια, όσο και κορίτσια.

Όπως επισημαίνει στο enikos.gr ο διοικητής των νοσοκομείων, κ. Εμμανουήλ Παπασάββας, έχει παρατηρηθεί αυξημένη επίπτωση κατά την διάρκεια των εορτών, και τα Σαββατοκύριακα, και κυρίως κατά τη νυχτερινή εφημερία. «Συνήθως έρχονται τα παιδιά με ζάλη και ναυτία. Η εισαγωγή στη ΜΕΘ εξαρτάται από τη βαρύτητα της κατάστασής τους και κατά μέσο όρο μπορεί να νοσηλευθούν για ένα έως δύο 24ωρα» προσθέτει.

Το 20% των 11χρονων έχει καταναλώσει έστω και μία φορά αλκοόλ

Το μέγεθος του προβλήματος παρουσιάζεται και μέσα από τα στοιχεία του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας, Νευροεπιστημών και Ιατρικής Ακρίβειας «Κώστας Στεφανής» (ΕΠΙΨΥ), από την τελευταία έρευνα για τις «συμπεριφορές που συνδέονται με την υγεία των εφήβων» που πραγματοποιήθηκε το 2022, καθώς, όσον αφορά την κατανάλωση αλκοόλ, από ανήλικους ηλικίας 11-15 ετών:

• Το 49% των εφήβων 11-15 ετών έχει καταναλώσει έστω και μία φορά αλκοόλ—το 20% των 11χρονων, το 46% των 13χρονων και το 76% των 15χρονων.
• Το 27% έχει καταναλώσει αλκοόλ πολύ πρόσφατα (στο διάστημα των 30 τελευταίων ημερών)—το 7% των 11χρονων, το 19% των 13χρονων και το 49% των 15χρονων.
• Το 10% έχει καταναλώσει αλκοόλ ≥3 ημέρες πολύ πρόσφατα (μέσα στον προηγούμενο μήνα—το 6% των 13χρονων και το 21% των 15χρονων.

Το 33% των 15χρονων έχει μεθύσει έστω και μία φορά

Παράλληλα, όσον αφορά στους ανήλικους που έφτασαν σε κατάσταση μέθης, σε ηλικία 11-15 ετών, σύμφωνα με τα στοιχεία του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας, Νευροεπιστημών και Ιατρικής Ακρίβειας «Κώστας Στεφανής» (ΕΠΙΨΥ):

• Το 18% των εφήβων 11-15 ετών έχει μεθύσει έστω και μία φορά—το 4% των 11χρονων, το 13% των 13χρονων και το 33% των 15χρονων
• Το 6% έχει μεθύσει πολύ πρόσφατα (στο διάστημα των 30 τελευταίων ημερών)—το 1% των 11χρονων, το 4% των 13χρονων και το 12% των 15χρονων
• Το 8% έχει καταναλώσει μεθύσει ≥2 φορές—το 4% των 13χρονων και το 17% των 15χρονων.

Όπως καταγράφεται, τα παραπάνω ποσοστά για την κατανάλωση αλκοόλ και τη μέθη, δεν διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των αγοριών και των κοριτσιών—ενδεικτικό του ότι ως συμπεριφορά διατρέχει εξίσου τα φύλα. Ωστόσο, τα αγόρια αναφέρουν σε υψηλότερα ποσοστά «συχνότερη πολύ πρόσφατη κατανάλωση» και «πολύ πρόσφατη μέθη»—ενδεικτικό τού ότι δημιουργούν ευκολότερα (συγκριτικά με τα κορίτσια) τις προϋποθέσεις για να τα επαναλάβουν.

Μάλιστα, αν και συγκριτικά με άλλες χώρες, οι έφηβοι στην Ελλάδα παρουσιάζουν μεν από τα υψηλότερα ποσοστά στην κατανάλωση αλκοόλ, αλλά βρίσκονται στο μέσο όρο ή και κάτω από αυτόν στη συχνή κατανάλωση και τη μέθη, ενώ διαχρονικά, στην χώρα μας, τα παραπάνω ποσοστά, εμφανίζουν σταθερότητα ή/και τάση μείωσης.

Το 93% των μαθητών του Λυκείου, θεωρεί «εύκολη» την πρόσβαση στο αλκοόλ

Επίσης, σύμφωνα με στοιχεία του ΕΠΙΨΥ από την Πανελλήνια Έρευνα στο σχολικό πληθυσμό για τη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών και άλλες εξαρτητικές συμπεριφορές (Έρευνα ESPAD) του 2019, περισσότεροι από 9 στους 10 (93%) μαθητές του Λυκείου (δηλαδή 15-17 ετών) θεωρούν «εύκολη» την πρόσβαση σε οινοπνευματώδη ποτά.

Επιπλέον, σχεδόν τα 2/3 (62%) αναφέρουν ότι έχουν καταναλώσει αλκοόλ σε χώρους διασκέδασης, πολύ πρόσφατα (δηλαδή κατά τη διάρκεια των 30 τελευταίων ημερών), ενώ και περισσότεροι από ένας στους 6 (17%) αναφέρουν ότι, κατά τους τελευταίους 12 μήνες, ανέβηκαν σε όχημα του οποίου ο/η οδηγός είχε πιει πολύ—και τα δύο ενδεικτικά της ανάγκης για ευαισθητοποίηση των εμπλεκομένων και αποτελεσματικότερη εφαρμογή του νόμου (και των συνεπαγόμενων κυρώσεων).

Μεγάλο ποσοστό ανηλίκων θεωρεί την κατανάλωση αλκοόλ «ακίνδυνη»

Ακόμη, σύμφωνα με την ίδια έρευνα (ESPAD, του 2019), περισσότεροι από ένας στους 3 (35%) θεωρούν «ακίνδυνο» το να πίνει κανείς 1-2 ποτά σχεδόν καθημερινά, ενώ σε ποσοστό 5% θεωρούν ακίνδυνο το να πίνει κανείς 5 ή περισσότερα ποτά στη σειρά, σχεδόν κάθε Σαββατοκύριακο.

«Αν και το τελευταίο αυτό ποσοστό (5%) δείχνει ενδεχομένως χαμηλό, είναι κυρίως μέσα από αυτήν την ομάδα των εφήβων από την οποία θα περίμενε κανείς να προκύψουν (ατυχώς) τα περιστατικά οξειών τοξικώσεων (μέθης υψηλού κινδύνου) που εμφανίζονται στη δημοσιότητα ολοένα και συχνότερα το τελευταίο διάστημα» αναφέρει στο enikos.gr ο κ. Αναστάσιος Φωτίου, κοινωνιολόγος και κύριος ερευνητής του ΕΠΙΨΥ.

Πού οφείλονται τα (ακραία) περιστατικά μέθης

Ερωτηθείς για το πού οφείλονται τα (ακραία) περιστατικά μέθης, ο κ. Φωτίου επεσήμανε πως αναγκαία συνθήκη αποτελεί, καταρχάς, το γεγονός ότι οι έφηβοι έχουν πρόσβαση σε χώρους όπου μπορούν να καταναλώσουν αγνώστου ποιότητας αλκοόλ μαζί με συνομηλίκους τους. «Αν δεν υπήρχε μια τέτοια, εύκολη, πρόσβαση, τότε μάλλον δεν θα συνέβαιναν και αυτά τα περιστατικά, τουλάχιστον όχι με τη συχνότητα ή τη βαρύτητα για την οποία συζητάμε σήμερα».

Το επόμενο που θα πρέπει να ερμηνευθεί, όπως λέει ο κ. Φωτίου, -εφόσον έχουμε αποτύχει να ελέγξουμε τα παραπάνω- είναι το πώς ένας έφηβος φτάνει στο να υποκύψει στην πίεση της περίστασης και αρχικά α) να επιλέξει να καταναλώσει αλκοόλ (αντί π.χ., νερού ή αναψυκτικού) και ακολούθως β) να το παρακάνει με τρόπο που να κινδυνεύσει να βρεθεί στα Επείγοντα.

«Οι παράγοντες που επιδρούν για τα παραπάνω ποικίλουν από έφηβο/η σε έφηβο/η και δυνάμει εμπλέκουν βιολογικά χαρακτηριστικά και στοιχεία της προσωπικότητας για τα οποία δεν μπορεί (κατά κανόνα) να κάνει κάποιος κάτι για να εμποδίσει το ρόλο τους.

Ωστόσο, το εάν ένας έφηβος τελικά θα επιλέξει να καταναλώσει αλκοόλ ή και να προχωρήσει σε (υπερβολική) κατανάλωση όταν θα του/της δοθεί η ευκαιρία, έχει σίγουρα να κάνει με τις δεξιότητες που έχει (ή δεν έχει) έως τότε αναπτύξει, και οι οποίες θα του/της υποδείξουν το τι είναι καλό να κάνει για την περίσταση—τις δεξιότητες δηλαδή που θα του/της επιτρέψουν να πει «όχι» εύκολα, χωρίς ενοχές και χωρίς να χαλάσει τις σχέσεις με τους συνομηλίκους του/της».

Τέτοιες δεξιότητες, όπως αναφέρει στο enikos.gr ο κ. Φωτίου, αποτελούν η κριτική σκέψη, η αυτεπάρκεια, η ευχέρεια στην επίλυση προβλημάτων, η αντίσταση στην πίεση των ομοτίμων, κλπ.. «Οι έφηβοι που έχουν καλλιεργημένες τέτοιες δεξιότητες μπορούν ευκολότερα να επιλέξουν να κρατούν στο χέρι τους ένα ποτήρι με νερό (ή αναψυκτικό) αντί για αλκοόλ ή -εφόσον είχαν επιλέξει να πιούν αλκοόλ- να μην προχωρήσουν στην κατανάλωση περισσοτέρων του ενός ποτού.

Έφηβοι με καλλιεργημένες τις δεξιότητες της κριτικής σκέψης, της αυτεπάρκειας, της διαχείρισης δύσκολων καταστάσεων και της αντίστασης στην πίεση των ομοτίμων θα μπορούσαν να αντέξουν την πίεση και -χωρίς κόπο ή ενοχές- να μείνουν μακριά από -για παράδειγμα-παραινέσεις των ομοτίμων τους να συμμετάσχουν σε δημοφιλείς στα social διαγωνισμούς (challenges) για το πού μπορεί κανείς να φτάσει με συμπεριφορές υψηλού κινδύνου, συμπεριλαμβανομένης της υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ» επισημαίνει ο κ. Φωτίου.

Η πρόληψη

Σχετικά με την πρόληψη της κατανάλωσης αλκοόλ από ανήλικους, η κυρία Άννα Κοκκέβη, Ομότιμη Καθηγήτρια Ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ, αναφέρει στο enikos.gr πως με βάση τα παραπάνω, αυτό που -συνεπώς- χρειάζεται να γίνει προκειμένου να περιοριστούν τα περιστατικά «εισόδου» των εφήβων στην κατανάλωση αλκοόλ και κατ’ επέκταση τη μέθη είναι να «εντατικοποιηθούν άμεσα οι προβλεπόμενοι έλεγχοι σε χώρους εστίασης, νυχτερινής διασκέδασης και καταστήματα λιανικής πώλησης τροφίμων, καθώς να εφαρμοστούν άμεσα οι νόμοι ώστε να περιοριστεί η πρόσβαση της ευαίσθητης αυτής ομάδας του πληθυσμού στο αλκοόλ (εκτός σπιτιού)».

Παράλληλα, μακροπρόθεσμα, «χρειάζεται να επεκταθούν και εντατικοποιηθούν τα προγράμματα ενημέρωσης και ενδυνάμωσης σε γονείς, εκπαιδευτικούς και -κυρίως- εφήβους μέσω των οποίων οι τελευταίοι θα καλλιεργήσουν εκείνες τις δεξιότητες που απαιτούνται ώστε να μπορούν να διακρίνουν τους κινδύνους και να καταφέρνουν αβασάνιστα να μένουν μακριά τους χωρίς συνέπειες για τις σχέσεις με τους συνομηλίκους τους».