(Α)ΟΡΑΤΟ ΤΡΑΥΜΑ: Όταν οι ζωγραφιές «σπάνε τη σιωπή» – 8 ιχνογραφήματα αποκαλύπτουν επώδυνες παιδικές εμπειρίες

Την πρώτη πλήρως προσβάσιμη ψηφιακή έκθεση ζωγραφικής με τίτλο «(Α)ΟΡΑΤΟ ΤΡΑΥΜΑ, παρουσιάζει η MYARTIST. Πρόκειται για οκτώ παιδικά ιχνογραφήματα που εκτίθενται σε μία ψηφιακή πλατφόρμα ελεύθερης πρόσβασης, αποκαλύπτοντας επώδυνες παιδικές εμπειρίες κακοποίησης, σχολικού εκφοβισμού, πένθους, φόβου θανάτου κ.ά.

Τα σκίτσα, σε συνδυασμό με τις αφηγήσεις των παιδιών, αποτυπώνουν την κλεμμένη παιδική ηλικία, το βιωμένο τραύμα, τις σκοτεινές πλευρές της ζωής. Καθώς τα σημάδια έρχονται στην επιφάνεια, το αόρατο γίνεται ορατό και συγκλονίζει.

Η έκθεση στοχεύει στην ευαισθητοποίηση σχετικά με το παιδικό τραύμα και την παροχή βοήθειας για την έγκαιρη αναγνώρισή του από γονείς, εκπαιδευτικούς και φροντίστριες/-στές, με ειδική ενότητα που περιέχει οδηγίες.

Η ψηφιακή έκθεση «(Α)ΟΡΑΤΟ ΤΡΑΥΜΑ» είναι πλήρως προσβάσιμη σε άτομα με αναπηρία (ΑμεΑ). Το κοινό έχει τη δυνατότητα να πλοηγηθεί στις ζωγραφιές των παιδιών, να διαβάσει, να ακούσει ή και να δει τις σχετικές αφηγήσεις με διερμηνεία στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα και στη Διεθνή Νοηματική (International Sign).

Για την ανάλυση των ιχνογραφημάτων αναζητήθηκαν γνήσια ουδέτερες και συμπεριληπτικές λύσεις σύμφωνα με τα πρότυπα του Καθολικού Σχεδιασμού για τη Μάθηση (Universal Design for Learning) και τον Οδηγό Χρήσης Ουδέτερης ως προς το Φύλο Γλώσσας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

O χωρισμός

Αυτή είναι η ζωγραφιά ενός αγοριού εφτά ετών. Ξεκίνησε, ζωγραφίζοντας τη μητέρα του στα αριστερά, λέγοντας: «Πρώτα η μαμά!». Δίπλα ζωγράφισε τον πατέρα του, την αδελφή του και τελευταίο το ίδιο.  Στη συνέχεια, σχεδίασε ένα μεγάλο μαχαίρι κοπής να κόβει τα σώματα όλων οριζόντια, χωρίζοντάς τους στα δύο. Οι γονείς του είχαν πάρει πρόσφατα διαζύγιο. Η ζωγραφιά αντικατοπτρίζει το παιδικό τραύμα.

Η ανάμνηση

Αυτή είναι η ζωγραφιά ενός αγοριού οκτώ ετών από τη Συρία. Ζήτησα από τα παιδιά να ζωγραφίσουν μια ανάμνηση από τη χώρα τους. Το αγόρι σχεδίασε ένα μεγάλο αεροπλάνο και δύο άνδρες προς επιβίβαση. Στα αριστερά και σε απόσταση από τις υπόλοιπες φιγούρες, σχεδίασε ένα δακρυσμένο πρόσωπο. Χωρίς σώμα. Μου είπε ότι είναι το δικό του πρόσωπο και συνέχισε: «Λυπάμαι που η τελευταία ανάμνηση που έχω από τη χώρα μου είναι θλιβερή.». Αργότερα, έμαθα ότι, πριν εγκαταλείψει τη Συρία, αποχαιρέτησε τον πατέρα του που έφυγε για την Αίγυπτο. Ο πατέρας του δεν έχει επιστρέψει ακόμα…

Το κορίτσι

Αυτή είναι η ζωγραφιά ενός κοριτσιού έξι ετών. Η δασκάλα ζήτησε από τα παιδιά να ζωγραφίσουν τον εαυτό τους. Το κορίτσι σχεδίασε μια φιγούρα με κόκκινο χρώμα και έγραψε το όνομά του, «Μαρία». Από το σώμα λείπουν τα χέρια, ένδειξη ότι το κορίτσι νιώθει αβοήθητο. Επίσης, απεικονίζονται απόκρυφα μέρη του σώματός της, ένδειξη κακοποίησης, σύμφωνα με τη γνώμη των ειδικών. Ταυτόχρονα, υπάρχουν μαρτυρίες ότι ο θείος είναι ο πραγματικός πατέρας του κοριτσιού και ότι η μητέρα έχει υποστεί σεξουαλική κακοποίηση. Το παιδί είναι αρκετά εσωστρεφές και ζει με τους γονείς του.

Η απώλεια

Αυτή είναι η ζωγραφιά του Jamal, δώδεκα ετών, από τη Συρία. Είναι αυτός που κλαίει στα δεξιά. Δίπλα, ο πατέρας του είναι καθισμένος στο αναπηρικό αμαξίδιο, το οποίο σπρώχνει η μητέρα του. Παρουσιάζοντας τη ζωγραφιά του, ο Jamal είπε: «Στενοχωριέμαι να βλέπω τον πατέρα μου σιωπηλό και θλιμμένο. Μου λείπει να του μιλάω. Θέλω να του πω πως η ζωή δεν τελειώνει, επειδή δεν μπορείς να κουνήσεις τα πόδια και τα χέρια σου. Δεν ξέρω αν θα με ακούσει.». Ο πατέρας υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο μετά την εξαφάνιση των δύο αδελφών του κατά τη διάρκεια του πολέμου…

Η μαμά

Αυτή είναι η ζωγραφιά ενός κοριτσιού έξι ετών. Σχεδίασε τη μητέρα του, η οποία έχει νοητική αναπηρία. Αυτό έχει δημιουργήσει δύσκολες καταστάσεις για το κορίτσι. Στο σχολείο, οι συμμαθητές και οι συμμαθήτριές του συχνά το κοροϊδεύουν, όταν έρχεται η μητέρα του να το πάρει. Το ίδιο νιώθει ντροπή και απογοήτευση. Στη ζωγραφιά, η έμφαση στο κεφάλι μπορεί να δείχνει τις εσωτερικές συγκρούσεις που βιώνει και την ανάγκη του να κατανοήσει και να αποδεχτεί τη μητέρα του όπως είναι, παρά τα πειράγματα που δέχεται από τους συνομηλίκους και τις συνομήλικές του. Το παιδί δεν είναι σε θέση να εξηγήσει λεκτικά τί του συμβαίνει. Όμως, το σχέδιό του υποδηλώνει την ανάγκη του για κατανόηση των συναισθηματικών του αναγκών και αντιμετώπιση των δυσκολιών της καθημερινότητας.

Η τάξη

Αυτή είναι η ζωγραφιά ενός αγοριού έξι ετών. Του ζητήθηκε να σχεδιάσει την τάξη του. Αντί για τη συνηθισμένη απεικόνιση μαθητών και μαθητριών, δασκάλων και σχολικών αντικειμένων, σχεδίασε την τάξη του μουντή και άψυχη, σαν φυλακή. Η χρήση του γκρι χρώματος και η αυστηρή διαμόρφωση του χώρου δίνουν μια αίσθηση εγκλωβισμού, ένδειξη ότι το παιδί νιώθει περιορισμένο και καταπιεσμένο στο σχολικό περιβάλλον. Παρά τις οδηγίες να σχεδιάσει τους συμμαθητές, τις συμμαθήτριες, τους δασκάλους και τις δασκάλες του, το παιδί δεν περιέλαβε άλλες φιγούρες στο σχέδιο. Όταν ρωτήθηκε πού είναι οι συμμαθητές και οι συμμαθήτριές του, απάντησε: «Κάπου που δεν μπορούν να με πειράξουν.», προσθέτοντας: «Κι εγώ… σπίτι μου!». Το παιδί πιθανώς βιώνει εκφοβισμό και αισθάνεται ασφάλεια μόνο στο σπίτι του…

Το εγκεφαλικό

Αυτή είναι η ζωγραφιά ενός κοριτσιού οκτώ ετών. Του ζητήθηκε να ζωγραφίσει την οικογένειά του. Στη ζωγραφιά, φαίνονται διάφορα μέλη της οικογένειας και μια ξεχωριστή φιγούρα που βρίσκεται μόνη της μέσα στο σπίτι. Δίπλα από κάθε φιγούρα υπάρχει και μια μικρή σημείωση που προσδιορίζει το κάθε άτομο. Το κορίτσι σχεδίασε τον πατέρα του με «κολλημένο» το δεξί του χέρι στο σώμα του. Τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας βρίσκονται έξω από το σπίτι και έχουν και τα δυο τους χέρια σε απόσταση από το σώμα τους. Το κορίτσι αισθάνεται τον πατέρα του απομονωμένο από την υπόλοιπη οικογένεια λόγω της κατάστασής του. Παρ’όλ’αυτά, τον περιλαμβάνει στη ζωγραφιά του, δείχνοντας ότι ο πατέρας εξακολουθεί να έχει κεντρικό ρόλο στη ζωή του. Ο πατέρας του κοριτσιού είχε πρόσφατα υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο…

Το καφέ χρώμα

Αυτή είναι η ζωγραφιά ενός κοριτσιού τεσσάρων ετών που πάσχει από μια χρόνια πάθηση. Τη δημιούργησε κατά τη διάρκεια της νοσηλείας του στο νοσοκομείο. Χρησιμοποίησε το καφέ ως κυρίαρχο χρώμα. Όπως είπε η ίδια, «Το καφέ με κάνει να νιώθω καλά, είναι σαv μια ζεστή αγκαλιά…». Το καφέ χρώμα, που συχνά χρησιμοποιείται από παιδιά που αντιμετωπίζουν χρόνιες παθήσεις, αντανακλά την ανάγκη για σωματική και συναισθηματική ανακούφιση. Οι ξυλομπογιές και τα πινέλα γίνονται το μέσο, για να δημιουργήσουν τα παιδιά εκείνο που δύσκολα μπορούν να εκφράσουν.

Δείτε την ολόκληρη την  έκθεση ΕΔΩ

Η MYARTIST ιδρύθηκε το 2018 και φιλοδοξεί να χρησιμοποιήσει την τέχνη ως μέσο κοινωνικής αλλαγής και ενδυνάμωσης των ατόμων. Εμπνευσμένη από το άρθρο 27 της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, «[Κάθε άτομο] έχει το δικαίωμα να συμμετέχει ελεύθερα στην πνευματική ζωή της κοινότητας, να χαίρεται τις καλές τέχνες […]», η MYARTIST αποτελεί γέφυρα μεταξύ της τέχνης και μιας κοινωνίας χωρίς αποκλεισμούς, που δεν αφήνει κανένα άτομο «πίσω».