Η Δημοτική Αγορά Κυψέλης ζωντανεύει στα χέρια των πολιτών [εικόνες]

Πότε ανοίγει;», μας ρωτάει ένας κύριος που γυρόφερνε, όση ώρα χαζεύαμε στο εσωτερικό της Δημοτικής Αγοράς Κυψέλης. «Στις 4 Ιουλίου φεύγουν οι τελευταίες λαμαρίνες. Τον Σεπτέμβρη θα γίνει το πρώτο άνοιγμα σε δράσεις και η λειτουργία της ξεκινά κανονικά από 1η Γενάρη 2017», είναι η αναλυτική απάντηση. «Έτσι μπράβο, γιατί μας έλειψε!», μας λέει χαμογελώντας. Δεν είναι ο μόνος. Στα λίγα λεπτά που ξεναγούμαστε στην Αγορά, έχει μπει πολύς και διαφορετικός κόσμος, που αντιδρά πανομοιότυπα.

Η Δημοτική Αγορά είναι ένα τοπόσημο της Κυψέλης και ταυτόχρονα ένα στοίχημα. Εξαιρετικό δείγμα αρχιτεκτονικής του μεσοπολέμου, με έντονο τον κοινωνικό χαρακτήρα των κτιρίων της εποχής εκείνης, χαρακτηρίστηκε μνημείοτο 2005, έχοντας ήδη σταματήσει να λειτουργεί ως αγορά. Ο χώρος χρησιμοποιήθηκε για λίγα χρόνια από ομάδες, με τη μορφή αυτοδιαχειριζόμενης κατάληψης για δράσεις, μεταξύ των οποίων μαθήματα γλώσσας σε αλλοδαπούς, μέχρι να κλείσει από το δήμο, προκειμένου να ανακαινιστεί και να παραδοθεί στο κοινό για τη δημόσια χρήση του.

Εδώ και λίγες μέρες, στο φρεσκοβαμμένο, ανακαινισμένο κτίριο, λειτουργεί τοΚέντρο Εξυπηρέτησης Πελατών. Περιμετρικά, βλέπουμε χώρους με τζαμαρία από τις δύο πλευρές, που θα φιλοξενήσουν δράσεις κοινωνικού, πολιτιστικού και εκπαιδευτικού χαρακτήρα, αλλά και επιχειρηματικές και εμπορικές δραστηριότητες. Στα δυο πλαϊνά, ο Κυψελιώτης εργολάβος ανακάλυψε και διατήρησε δυο επιγραφές του ΚΚΕ, γραμμένες αμέσως μετά την απελευθέρωση και πριν τα δεκεμβριανά.

Εδώ είναι το ραντεβού μας με την Αντιδήμαρχο Κοινωνίας των Πολιτών & Δημοτικής Αποκέντρωσης, Αμαλία Ζέπου, με τον σκηνοθέτη Μενέλαο Καραμαγγιώλη, που ζει εδώ και τριάντα χρόνια στη Φωκίωνος και την κ.Σταματίνα Κοκκινάκη, που εκπροσωπεί τον Πολιτιστικό Σύλλογο Κυψέλης (ιδρ. το 1978).

Η κ. Κοκκινάκη ζούσε ανέκαθεν εδώ. Είχε σκεφτεί να αποσυρθεί στα προάστια μετά το θάνατο του άντρα της, αλλά αποφάσισε να μείνει και αντί να γκρινιάζει για τη γειτονιά της, να αναλάβει δράση. Από μαθήματα γλώσσας σε νέους από το Μπαγκλαντές, χορούς, βιβλιοθήκη και παιγνίδια, τώρα μας εξηγεί το πώς οραματίζεται την αγορά και τη γειτονιά. Ο Μενέλαος Καραμαγγιώλης, που είχε δηλώσει από μικρός ότι εδώ θα ζήσει όταν θα μεγαλώσει, ακόμα νιώθει το χείμαρρο κάτω απ’ την πεζοδρόμηση της Φωκίωνος και εμπνέεται για τις ταινίες του.

«Αυτό που πάει να γίνει εδώ», μου λέει, «είναι κάτι που δεν μπορεί να γίνει! Και είναι πολύ ενδιαφέρον που το κινητοποιεί ένας φορέας εξουσίας. Έβλεπα έναν εκπρόσωπο του δήμου που μας μάζεψε για να κουβεντιάσουμε, παρακινώντας μας να μη χάσουμε το αυτοδιαχειριζόμενο, το εναλλακτικό και δεν πίστευα ότι τα ακούω αυτά! Φέρνουν αντίστοιχα κινήματα από ευρωπαϊκές χώρες ή κάνουν διαδραστικά παιγνίδια και εκθέσεις. Η αγορά παραμένει ανεξερεύνητο πεδίο για πολλούς και ο δήμος αποφασίζει να μπει μέσα και αντιδρά με αμεσότητα στην κινητοποίηση του κόσμου».

Η Αμαλία Ζέπου μας εξηγεί: «Υπάρχει εδώ μια δυναμική πολύτιμη. Το στοίχημα ήταν σε μια δύσκολη περιοχή, χτυπημένη από την κρίση, να δεις την υπάρχουσα – παλιά, μαζί με τη νέα δυναμική, που έρχεται από νέες, τοπικές ομάδες και που είναι γρήγορη και προτιμά να αποφεύγει τις γραφειοκρατικές αγκυλώσεις των θεσμών. Κι ο ρόλος σου σαν δήμος είναι να εξερευνήσεις και να καταλάβεις αυτές τις ομάδες που δεν θα έρθουν μόνες τους σ’ εσένα. Κάναμε λοιπόνδιαβούλευση με δύο στόχους – τον έναν τον λέγαμε, τον άλλον όχι! Ο ένας ήταν να συγκεντρώσουμε ιδέες, τι θέλουμε να περιέχει η αγορά. Αλλά το πιο σημαντικό, ήταν να ακούσει ο ένας τον άλλον, να σπάσει ο πάγος που υπήρχε.

«Ο κόσμος θέλει μια ζωντανή αγορά, που κινεί τα πράγματα στην κοινότητα»

Ο κόσμος θέλει μια ζωντανή αγορά, που κινεί τα πράγματα στην κοινότητα, γίνεται πόλος επιχειρηματικότητας, ζωντάνιας και δραστηριοτήτων. Η διαβούλευση δεν ήταν μια καταγραφή ερωτηματολογίου, αλλά είχε δομηθεί με ευφάνταστο τρόπο, στήθηκε από καλλιτέχνες σαν θεατρική παράσταση και οι ιδέες που ακούστηκαν εκτέθηκαν μετά στη γειτονιά. Και τελικά, ενώ η κατάσταση ήταν φορτισμένη, αντίθετα με άλλα δημοτικά κτίρια, εδώ δεν υπήρχε τελικά ένταση». Η κ. Ζέπου συνδέει το εγχείρημα και μ’ έναν ευρύτερο ευρωπαϊκό προβληματισμό για το τι θα γίνουν τα δημόσια κτίρια, οι γειτονιές που αδειάζουν, όλη αυτή η πολιτιστική κληρονομιά των χωρών που αυτή τη στιγμή περνάνε κρίση. «Χρειάζεται ένα νέο μοντέλο για να ζωντανέψουν αυτές οι γειτονιές, τα κτίρια και ο πληθυσμός, που είναι πολύτιμος, γιατί προσδοκά, αλλά και προσφέρει πράγματα».

«Οι άνθρωποι εδώ ανοίγουν σουβλατζίδικα ή κομμωτήρια γιατί δεν έχουν δει κάτι άλλο να πετυχαίνει»

Ο Μενέλαος Καραμαγγιώλης παρατηρεί: «Σε αυτό το χώρο υπήρχε μόνο η “βουλή των γερόντων”, που μιλούσε για πολιτική και τίποτε άλλο. Με το ΚΕΠ έγινε πόλος έλξης η περιοχή, απέκτησε άλλη κίνηση. Οι άνθρωποι εδώ ανοίγουν σουβλατζίδικα ή κομμωτήρια γιατί δεν έχουν δει κάτι άλλο να πετυχαίνει. Ας δουν κι άλλο ένα επιχειρηματικό μοντέλο και την εξέλιξή του.Εγώ έχω έναν τρόμο για το πώς θα γίνουν όλα αυτά, αλλά είναι όλα αυτά που θέλουμε να γίνουν! Όλοι ρωτάγαμε τι θα γίνει εδώ, αλλά ουσιαστικά η πρώτη αντίδραση των κατοίκων ήταν όταν έπεσαν ιδέες για τη διαμόρφωση της αγοράς».

«… και ακούστηκαν!», συμπληρώνει η Αμαλία Ζέπου. «Παρότι υπήρχε μια αμηχανία απ’ όλες τις πλευρές, όλοι έλεγαν κάτι. Το θέμα είναι να κάνεις μιασύνδεση του δυναμικού με βιωσιμότητα. Όχι όμως της δυναμικής του τι θέλω να γίνει, αλλά τι μπορώ εγώ να κάνω και με ποιους μπορώ να συνεργαστώ για να το πετύχω!».

Συνολικά, κατατέθηκαν 470 προτάσεις πολιτών. Τα αποτελέσματα της δημόσιας διαβούλευσης, συνοψίζονται στις εξής κατηγορίες για τη χρήση των χώρων της Αγοράς: Το 38% της έκτασης του χώρου θα στεγάσει δημοτικές υπηρεσίες, το 31% θα στεγάσει 8 καταστήματα με δραστηριότητες νέας επιχειρηματικότητας, το 31%, δηλαδή δυο χώροι, θα φιλοξενούν πολιτιστικά προγράμματα και ομάδες πολιτών, ενώ όλος ο κοινόχρηστος χώρος θα διατίθεται για πολλαπλές δράσεις (π.χ. εργαστήρια, συζητήσεις, ανταλλακτικά παζάρια, προβολές, παραστάσεις κ.ά).

Η κ. Ζέπου διευκρινίζει: «Στη διαβούλευση επικράτησε το κοινωνικό και εκπαιδευτικό, σε συνδυασμό με το πολιτιστικό στοιχείο. Αυτόν το χαρακτήρα θα έχουν λοιπόν οι δράσεις. Παράλληλα έπρεπε να λυθεί το αίνιγμα, τι θα διαλέξω: Αποφασίσαμε έτσι ότι θα υπάρχει εναλλαγή. Πιλοτικά θα μπορείς να τα δοκιμάσεις όλα. Όλοι πειραματίζονται για ένα εύλογο χρονικό διάστημα, ώστε να δοκιμάζονται στην πράξη όλες οι ιδέες που έχουν προταθεί. Θα δούμε από κοινού πώς δουλεύει καθετί και αναλόγως το κρατάμε ή το αλλάζουμε. Θα υπάρχει επιτροπή παρακολούθησης και εποπτείας του δήμου και βέβαια έναςlocal manager, ο οποίος να έχει σύνδεση με ομάδες και πρωτοβουλίες, που θα μπορέσουν να αναλάβουν τις επί μέρους χρήσεις της αγοράς. Θέλουμε να δούμε ποιες ομάδες στην Αθήνα σκέφτονται μ’ αυτό τον τρόπο και έχουν μια σύνδεση με όλα αυτά τα πράγματα. Ο δήμος ήδη χαρτογραφεί ομάδες πειραματικά με το ΣυνΑθηνά και συστηματικά με την Αντιδημαρχία της Κοινωνίας των Πολιτών και βοηθά στην υλοποίηση του μοντέλου. Μπορεί να δημιουργηθούν και συνέργειες μεταξύ των αιτούντων: Να συνδυαστούν νεότερες, δημιουργικές ομάδες, με άλλες που μπορεί να έχουν ένα δυνατό επιχειρηματικό σχέδιο».

«Η δική μας αρχή ήταν ανέκαθεν να αυτοχρηματοδοτούνται οι δράσεις», παρατηρεί η κ. Κοκκινάκη. «Έχουμε προτείνει να δημιουργηθεί εδώ βιβλιοθήκη με αναγνωστήριο, οπτικοακουστικά και νέα μέσα, λαϊκό πανεπιστήμιο, προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης και επιμόρφωσης και info center».

«Το πείραμα για εύρεση ιδεών από τη βάση, κουμπώνει με έναν προβληματισμό σχετικά με ένα μοντέλο που να στηρίζεται σε μια ευρωπαϊκή, σύγχρονη, πολύ συγκεκριμένη πολιτική. Συνδέεται και με αρκετά καινούρια ευρωπαϊκάπρογράμματα, όπως τη δυνατότητα βιώσιμης αστικής ανάπτυξης. Πώς δηλαδή να δέσεις επιχειρηματικότητα, πολιτιστική δραστηριότητα και υπηρεσίες π.χ για παιδιά, ανάπηρους, μετανάστες, άπορους, κι αυτό να λειτουργεί βιώσιμα, να βγάζει τα έξοδά του, να ζουν άνθρωποι απ’ αυτό! Δεν ντρεπόμαστε να μιλήσουμε για την κερδοφορία, το εγχείρημα πρέπει να βγάζει τα χρήματά του και να ανταποδίδει στην κοινωνία. Δεν είναι κάτι επιδοτούμενο, αλλά είναι ένα νέο μοντέλο αυτοδιαχείρισης, όπου εμπλέκεται ο δήμος και ο νέος φορέας διαχείρισης, ο οποίος χρειάζεται να είναι δικτυωμένος με έναν ευρύτερο πληθυσμό. Η κάθε δραστηριότητα στην αγορά πρέπει να είναι συνδεδεμένη με ένα ευρύτερο δίκτυο επιχειρηματικότητας και πολιτισμού, που απλώνεται ακτινωτά πολύ πέρα από την Κυψέλη».

Η κ. Ζέπου θεωρεί ότι η Κυψέλη είναι κοσμοπολίτικη, όχι γιατί έχει πολύ κόσμο και από παντού. Αλλά γιατί «οι αντιλήψεις εδώ συνδέονται με μια ευρύτερη προβληματική που υπάρχει στην Ευρώπη. Οι άνθρωποι εδώ φέρονται πιο ευρωπαίοι από ποτέ άλλοτε!».

Εδώ συμπληρώνει ο Μενέλαος Καραμαγγιώλης: «Η Κυψέλη μοιάζει γκέτο, που όμως περιέχει όλους τους πυρήνες για να γίνει μια κοσμοπολίτικη περιοχή. Κι εγώ εξεπλάγην όταν ανακάλυψα ποιοι ζουν εδώ και τι δυναμική φέρνουν, ή ότι υπάρχουν εδώ πέντε καλλιτεχνικά residencies. Με αυτό τον διαστροφικό τρόπο της κρίσης ο κόσμος διεκδικεί ξανά το δημόσιο χώρο. Νέοι επιστρέφουν από τα προάστια και ανακαινίζουν τα παλιά οικογενειακά σπίτια. Μια μεσίτρια μου έλεγε ότι το τελευταίο δίμηνο πουλήθηκαν πάρα πολλά διαμερίσματα σε ξένους στην Κυψέλη και στη Φωκίωνος.

«Με αυτό τον διαστροφικό τρόπο της κρίσης, ο κόσμος διεκδικεί ξανά το δημόσιο χώρο»

Κάποιοι έχουν μυριστεί τη γειτονιά πριν από εμάς! Είναι όμως μια δύσκολη περιοχή που πρέπει ναεπαναπροσδιοριστεί για να γίνει βιώσιμη. Το ότι καθημερινά ανακαλύπτεις αυτοδιαχειριζόμενους συλλόγους, ομάδες που ξεναγούν ή χαρτογραφούν κτίρια, φοιτητές της ΑΣΚΤ που κάνουν έκθεση, κλπ, σημαίνει ότι υπάρχει πλέον μια νέα δυναμική που χρειάζεται έναν συνεκτικό ιστό. Μπορεί η αγορά να γίνει αυτός ο συνδετικός κρίκος; Συμβολικά και ως θέση να αποτελέσει μια στέγη για να αρχίσει ο διάλογος;».

Το ΚΕΠ σε λίγο κλείνει, η αγορά μένει ακόμα ανοιχτή στους περαστικούς που ρίχνουν βλέμματα περιέργειας και προσδοκίας. Φεύγοντας, η Αμαλία Ζέπου μας λέει: «Υπάρχουν δυναμικές αθέατες. Εμείς θέλουμε να δώσουμε το μήνυμα, νατολμήσουν όλοι αυτοί που έχουν στο μυαλό τους τη βιωσιμότητα, τη δημιουργία και τις συνέργειες και που μέχρι τώρα δεν έχουν ενθαρρυνθεί από την πολιτεία να εκφραστούν. Ακόμα και αυτοί που δεν θα πάρουν το έργο, είναι τρομερά πολύτιμοι, γιατί οι ιδέες τους μπορούν να υλοποιηθούν και σε άλλα κτίρια. Δεν αρκεί μόνο να πεις κάτι, αλλά η δημιουργικότητα πρέπει να περιέχει και τη λειτουργικότητα και για να επιβιώσει θέλει πολλή δουλειά. Τολμήστε λοιπόν να συμμετάσχετε!».

Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να υποβάλουν τις προτάσεις τους ως την 4η Ιουλίου 2016 για τη συνολική διαχείριση της Δημοτικής Αγοράς Κυψέλης για μια πενταετία. Στη διαδικασία μπορούν να συμμετάσχουν μη κερδοσκοπικά νομικά πρόσωπα και κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις, ακόμη και εάν αυτά βρίσκονται σε ιδρυτικό στάδιο. Θα ακολουθήσει η αξιολόγηση των προτάσεων και η πρόκριση ομάδων και η δεύτερη φάση θα ξεκινήσει στις 24 Ιουλίου 2016, με προθεσμία υποβολής τελικών προτάσεων και business plans ως την 19η Σεπτεμβρίου 2016. Ο τελικός νικητής θα ανακοινωθεί στις 27 Σεπτεμβρίου 2016, ενώ η επίσημη έναρξη λειτουργίας υπό τη διαχείρισή του, θα πραγματοποιηθεί μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2016.

—

Επιπλέον πληροφορίες θα βρείτε στο agorakipselis.gr.

Για περισσότερες πληροφορίες για την περιοχή, μπορείτε να ανατρέξετε στηναντίστοιχη έρευνα και χαρτογράφηση της περιοχής της Κυψέλης, που εκπονήθηκε το 2015 στο πλαίσιο υλοποίησης του Community Project της Κυψέλης, του Οργανισμού Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ

Κείμενο: Άννα Ρούτση

Φωτογραφίες: © Δανάη Κωτσάκη

via