Εχει η Μόνα Λίζα… δίδυμη αδερφή;

Πεδίο σύγκρουσης ανάμεσα στους εμπειρογνώμονες που αρνούνται την αυθεντικότητά της, αρχικά γνωστής ως «Isleworth Mona Lisa» και τώρα «Νεότερης Μόνα Λίζα» αλλά και στους ιδιοκτήτες της που ορκίζονται σ’ αυτήν αποτελεί το μυστήριο γύρω από αμφισβητούμενο έργο που παρουσιάζεται στην Ασία σύμφωνα με δημοσίευμα του BBC.

Πόσα έργα φιλοτέχνησε στη ζωή του ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι; Παρά την κολοσσιαία του φήμη ως καλλιτέχνης δεν είχε φιλοτεχνήσει πολλούς πίνακες. Στη διάρκεια της μακρόχρονης καριέρας του, επί σχεδόν μισό αιώνα, δεν δημιούργησε πάνω από 20. Μόνο 15 από αυτούς θεωρούνται από τους επιστήμονες ως πιστοποιημένα δικοί του. Είναι προφανές πόσο δύσκολο είναι να του αποδοθεί ένας νέος, πιθανόν αυθεντικός Λεονάρντο. Οι ιδιοκτήτες του πίνακα, ωστόσο, πιστεύουν ότι ο Ντα Βίντσι ζωγράφισε ορισμένα τμήματά της μια δεκαετία πριν ξεκινήσει τον διασημότερο πίνακα στον κόσμο, τη Μόνα Λίζα του Μουσείου του Λούβρου.

Σε μια πρώτη ματιά, η Τζοκόντα η… νεότερη είναι παρόμοια με του Λούβρου. Μια γυναίκα με σκούρα μαλλιά και αινιγματικό χαμόγελο κοιτά ευθυτενώς, καθισμένη ελαφρώς λοξά, ενώ πίσω της διακρίνεται ένα κακότεχνο πανοραμικό τοπίο. Είναι ωστόσο πιο νέα από το πορτρέτο του Λούβρου σαφώς η νεότερη εκδοχή του. Τι συμβαίνει λοιπόν με αυτή την εικόνα; Το Ιδρυμα Μόνα Λίζα, ένας ελβετικός μη κερδοσκοπικός οργανισμός που έχει συσταθεί εκ μέρους του διεθνούς κονσόρτσιουμ στο οποίο ανήκει, αναφέρει ότι ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι άφησε τον πίνακα ανολοκλήρωτο.

Από παλιό αρχοντικό του Σόμερσετ έως ελβετικό θησαυροφυλάκιο

Η ύπαρξη της «Isleworth Mona Lisa» είναι γνωστή από τα τέλη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Είναι ανακάλυψη του Αγγλου εμπειρογνώμονα Χιου Μπλέικερ σε ένα παλιό αρχόντικο του Σόμερσετ. Εκεί παρέμενε για πάνω από έναν αιώνα και βρέθηκε στο στούντιό του στο Αϊλγουορθ του δυτικού Λονδίνου – εξ ου και η ονομασία του πίνακα.

Λίγο αργότερα, ο πατριός του Τζον Ρ. Εϊρ εξέδωσε μια μονογραφία παραθέτοντας τη θεωρία των διπλών πορτρέτων της Μόνα Λίζα από τον Ντα Βίντσι με πρώτη αυτήν του Isleworth. Ο πίνακας αγοράστηκε κατόπιν από τον Αμερικανό συλλέκτη Χένρι Φ. Πούλιτζερ, ο οποίος επέμεινε με δικό του βιβλίο πάνω στη μοναδικότητα της Isleworth το οποίο έβλεπε σαν το μοναδικό πορτρέτο της Μόνα Λίζα Γκεραρντίνι, συζύγου του Φλορεντίνου εμπόρου Φρανσέσκο ντελ Τζιοκόντο από τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι, με την Τζοκόντα του Λούβρου να αποτελεί το εξιδανικευμένο πορτρέτο κάποιας άλλης. Το 1979, μετά τον θάνατο του Πούλιτζερ, ο πίνακας κλείστηκε στο ελβετικό θησαυροφυλάκιο μιας ελβετικής τράπεζας έως το 2008, οπότε και πέρασε στα χέρια του κονσόρτσιουμ. Το Ιδρυμα Μόνα Λίζα ερευνά το ερώτημα γύρω από τον πίνακα, όμως δεν πείθει.

Το Ιδρυμα βασίζει τη θεωρία του σε ιστορικές πηγές, καθώς και στο γεγονός ότι ο Λεονάρντο συνήθιζε να φιλοτεχνεί διαφορετικές εκδοχές της ίδιας εικόνας, όπως έκανε με την «Παρθένο των βράχων». Η «Μόνα Λίζα» φιλοτεχνήθηκε αρχικά το 1503 για τον Φρανσέσκο ντελ Τζιοκόντο και δέκα χρόνια αργότερα για τον προστάτη του καλλιτέχνη, Τζουλιάνο ντε Μεντίτσι. Αυτό εξηγεί την ύπαρξη του νεότερου πορτρέτου, όπως και γιατί ο Ραφαήλ που δημιούργησε ένα σχέδιο μάλλον από μνήμης το 1505 δείχνει τη γυναίκα που ποζάρει να πλαισώνεται από δύο στήλες (παρόμοιες στήλες φαίνονται στην εικόνα του Isleworth). Το Ιδρυμα Μόνα Λίζα επιμένει ότι ο Ντα Βίντσι ήταν υπεύθυνος για το πρόσωπο και τα χέρια της «Νεότερης Μόνα Λίζα» ενώ ένας κατώτερός του καλλιτέχνης δημιούργησε το αδέξιο πανοραμικό τοπίο.

Σύμφωνα με τον Μάρτιν Κεμπ, επίτιμο καθηγητή της Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, η αυθεντικότητά του πίνακα είναι εσφαλμένη και έως αυτή την ώρα η επίσημη κοινότητα των μελετητών τέχνης δεν αποδέχεται τη θεωρία των δίδυμων πορτρέτων της Μόνα Λίζα και μάλιστα χωρίς να έχει εξετάσει ποτέ τον καμβά.

ΠΗΓΗ: Εθνος