«Ελευθερουδάκης», τέλος και «νέα» αρχή

Οσοι περάσουν από σήμερα έξω από το Βιβλιοπωλείo «Eλευθερουδάκη» στην Πανεπιστημίου 15, θα δουν δελεαστικές προσφορές έως και 80%. Είναι το μεγάλο μπαζάρ βιβλίων που διοργανώνει το ιστορικό βιβλιοπωλείο, καθώς η μεγάλη και δύσκολη απόφαση έχει πλέον ληφθεί. «Την Παρασκευή 30 Σεπτεμβρίου 2016 θα σημάνει για το βιβλιοπωλείο “Ελευθερουδάκη” ένα τέλος και ταυτόχρονα μία (νέα) αρχή», γράφει η Σοφίκα Ελευθερουδάκη στη φορτισμένη συναισθηματικά αλλά ρεαλιστική ανακοίνωσή της. «Επειτα από λειτουργία πάνω από 100 χρόνια στον χώρο του βιβλίου και 21 χρόνια στην οδό Πανεπιστημίου στο κέντρο της Αθήνας, κλείνουμε το βιβλιοπωλείο μας και σκεφτόμαστε “έξω από το κουτί”, συμμετέχουμε στον διεθνή προβληματισμό με θέμα το βιβλίο και προετοιμαζόμαστε για το επόμενό μας “βιβλιοπωλείο”, αλλά αρνούμαστε να το κάνουμε, όσο δεν υπάρχει θετικό και σταθερό επιχειρηματικό περιβάλλον στη χώρα μας».

Θα είναι η πρώτη φορά από το 1898 που δεν θα υπάρχει βιβλιοπωλείο «Ελευθερουδάκης» στην Αθήνα. Συμβολικά και μόνο, η απουσία έχει ένα ειδικό βάρος. Οχι μόνο γιατί είναι μία ελληνική οικογενειακή επιχείρηση που προήλθε από την αστική αναγέννηση του 19ου αιώνα, αλλά και γιατί είχε διάρκεια και συνέχεια και ακολούθησε πιστά τα διαγράμματα της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας. Επί δεκαετίες στην πλατεία Συντάγματος ο «Ελευθερουδάκης», από τον ιδρυτή Κώστα Ελευθερουδάκη, τον γιο Γιώργο Ελευθερουδάκη, τη σύζυγο Βιργινία και τις θυγατέρες Σοφίκα και Μαρίνα, ήταν συνυφασμένος με τους κύκλους της αθηναϊκής ιστορίας.

Το 1962 μεταφέρθηκε στην οδό Νίκης 4 (όταν το παλιό μέγαρο στο Σύνταγμα γκρεμίστηκε). Εκεί παρέμεινε πάνω από 30 χρόνια και το 1995 έκανε την ηρωική έξοδο στην οδό Πανεπιστημίου. «Η πενταετία 1995-2000 ήταν ίσως η πιο φωτεινή περίοδος», λέει η Σοφίκα Ελευθερουδάκη που είχε λάβει τότε την τολμηρή απόφαση να υψώσει το πρώτο οκταώροφο βιβλιοπωλείο στην Ελλάδα. Τα υψηλά ενοίκια (ύψους δεκάδων χιλιάδων ευρώ) οδήγησαν στη μετακόμιση στη γωνία Αμερικής και Πανεπιστημίου, ένα κατάστημα που «συνέπεσε με τη βαθιά κρίση», αν και ήταν το πιο πιστό στη φιλοσοφία του νέου βιβλιοπωλείου, στα αμερικανικά πρότυπα.

Οι πολλές δυσκολίες, τα capital controls και τα χρέη οδήγησαν στη δύσκολη απόφαση, αλλά η Σοφίκα Ελευθερουδάκη μας θυμίζει ότι η επιχείρηση συνεχίζει, έστω και –προσωρινά– χωρίς βιβλιοπωλείο (διατηρείται το www.books.gr). «Το περιτύλιγμα άλλαξε, όχι όμως το προϊόν μέσα σ’ αυτό», λέει. «Εμείς συνεχίζουμε και περιμένουμε την κατάλληλη ευκαιρία για το επόμενο επιχειρηματικό μας σχέδιο». Το βασικό εμπόδιο είναι το επενδυτικό κλίμα. «Δεν είναι μόνο το εχθρικό περιβάλλον για τις επιχειρήσεις. Είναι ότι κανείς δεν γνωρίζει πώς θα είναι η επόμενη μέρα. Κανείς δεν ρισκάρει, κανείς δεν θέλει να επενδύσει. Εχω πολλές ιδέες και σχέδια, αλλά προς το παρόν παραμένω εν αναμονή». Εως ότου ο «Ελευθερουδάκης» επανεμφανιστεί ως παίκτης στο λιανικό εμπόριο, θα συνεχίσει τις υπηρεσίες που προσφέρει όπως το book on demand, «που έχει ζήτηση», τα επαγγελματικά δώρα και τις παραγγελίες βιβλίων από το εξωτερικό.

«Να κοιτάς προς τα πάνω»

«Από τη στιγμή που πήρα την απόφαση να κλείσω το κατάστημα, έχω πολύ καλές ιδέες για το επόμενο βήμα», λέει η Σοφίκα Ελευθερουδάκη. «Με απασχολεί το ερώτημα πώς θα είναι οι νέοι χώροι που θα φιλοξενούν βιβλία. Θα είναι βιβλιοπωλεία; Βιβλιοθήκες; Βιβλιοθηκοπωλεία; Εκδοτικοί χώροι; Κάτι άλλο; Πιστεύω θα το ανακαλύψουμε μαζί όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή».

Τα τελευταία δύσκολα χρόνια για την ιστορική επιχείρηση έφεραν τη σταδιακή συρρίκνωση της παρουσίας της στο λιανικό εμπόριο. «Οσα ζήσαμε δεν ξεχνιούνται εύκολα», λέει η Σοφίκα Ελευθερουδάκη «Αλλά έχω μάθει ότι πρέπει πάντα να κοιτάς προς τα πάνω».

Το μπαζάρ στο βιβλιοπωλείο «Ελευθερουδάκη», Πανεπιστημίου 15, θα διαρκέσει από τις 15 ώς τις 26 Σεπτεμβρίου.