Eurovision με… πολιτικά απόνερα

Οταν το 2001 η Εσθονία κέρδισε τον διαγωνισμό, συνεπώς και το δικαίωμα να φιλοξενήσει τη διοργάνωση το 2002, το υπουργείο Εξωτερικών της νικήτριας χώρας εξέδωσε επίσημη ανακοίνωση: «Eurovision στο Ταλίν: Μια διαφήμιση δισεκατομμυρίων για το κρατίδιό μας». Υπάρχει καλύτερη διατύπωση για να ορίσει κανείς την τεράστια -έστω και επιφανειακή- επίδραση που μπορεί να έχει ο θεσμός σε ένα τηλεοπτικό κοινό, το οποίο ξεπερνά τα 200 εκατομμύρια;

Οσο και αν πιστεύουμε ότι η δύναμή του εξαντλείται σε χιουμοριστικά σχόλια για τα κιτς ενδυματολογικά γούστα και για τα απρόοπτα στη σκηνή, (στην εμβέλεια θεματολογίας ελληνικού πρωινάδικου δηλαδή), η Eurovision έχει επικοινωνιακό βεληνεκές που απλώνεται πέρα από τη βραδιά του τελικού. Αν προσθέσουμε στο ακροατήριο της Γηραιάς ηπείρου, τηλεθεατές από την Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία, το Καζαχστάν, την Κίνα και τις ΗΠΑ (για πρώτη φορά φέτος), γίνεται αντιληπτό ότι πρόκειται για μια παγκόσμια εξέδρα και όχι για μια αθώα ευρωπαϊκή τραγουδιστική μονομαχία.

Ως εκ τούτου, η Ουκρανία είναι όντως η μεγάλη νικήτρια φέτος και το κέρδος της είναι πρωτίστως πολιτικό: κατάφερε να ξανακάνει το ζήτημα της προσάρτησης της Κριμαίας στους Ρώσους το 2014, επίκαιρο στις μάζες, χρησιμοποιώντας ως «όπλο» τον διαγωνισμό τραγουδιού. Δεν είναι η πρώτη φορά που μια χώρα συμμετέχει στον διαγωνισμό με ένα μοιρολόι. Το 1976, η Μαρίζα Κωχ είχε τραγουδήσει και αυτή ένα τραγούδι για την Κύπρο ως διαμαρτυρία για την τουρκική εισβολή. Λέγεται ότι είχε δεχθεί απειλές για τη ζωή της, ενώ η Τουρκία δεν μετέδωσε το τηλεοπτικό πρόγραμμα.

Φέτος, η Ελλάδα προσπάθησε να ευαισθητοποιήσει την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη για το δράμα των προσφύγων αλλά -φευ!- μας έκλεψε τη δόξα o εκτοπισμός των Τατάρων της Κριμαίας από τον Στάλιν το 1944 στα βάθη της ΕΣΣΔ (ο δικτάτορας επικαλέστηκε τη συνεργασία ορισμένων Τατάρων με τους ναζί για τη θηριωδία του). Η Ουκρανία κατάφερε να ξαναγυρίσει πίσω τον χρόνο, βασιζόμενη σ’ ένα αληθινό περιστατικό που αφυπνίζει το αντιρωσικό αίσθημα, με στιχουργικούς υπαινιγμούς και για όσα συνέβησαν στην Κριμαία πριν από δύο χρόνια.

To θέμα, πάντως, είναι πιο περίπλοκο. Η ταταρικής καταγωγής τραγουδίστρια εμπνεύστηκε τους στίχους από την οικογένειά της, η οποία εξακολουθεί να μένει στην Κριμαία αλλά η ίδια δεν τους έχει δει μετά τα γεγονότα του 2014. Η Τζαμάλα είχε δηλώσει στον βρετανικό Guardian πως η ενδεχόμενη διάκρισή της θα σήμαινε ότι «οι Ευρωπαίοι δεν είναι αδιάφοροι για την πολιτική αλλά έτοιμοι να αφουγκραστούν τον πόνο των άλλων» και πως τα λόγια του τραγουδιού είχαν να κάνουν και με τα πρόσφατα γεγονότα στη χερσόνησο. Αυτά τα είπε τώρα, διότι παλαιότερα υπό τον φόβο ότι η Ευρωπαϊκή Ραδιοτηλεοπτική Ενωση (ΕΒU) μπορεί να αποκλείσει τη συμμετοχή, υποστήριζε ότι δεν υπάρχει πολιτικό στίγμα. Οι Ρώσοι -που είδαν το δικό τους φαβορί να παίρνει την τρίτη θέση μετά την… Αυστραλία- σήκωσαν το γάντι που τους πέταξε η Τζαμάλα και απείλησαν με μποϊκοτάζ της Eurovision.

Παράλληλα, απαίτησαν να γίνει έρευνα για το πώς ένα άσμα με βαρύ πολιτικό φορτίο κατάφερε να τρυπώσει σε έναν διαγωνισμό τραγουδιού, όπου υπάρχει η πρόβλεψη να αποκλείονται συνθέσεις με πολιτικοποιημένη χροιά. Η Ρωσίδα βουλευτής, Ελενα Ντραπέκο, δήλωσε ότι πρόκειται για μια προπαγανδιστική κίνηση δαιμονοποίησης της πατρίδας της πως «τάχα είμαστε όλοι κακοί, όλοι οι αθλητές μας ντοπάρονται και όλα μας τα αεροσκάφη κάνουν παραβιάσεις του εναερίου χώρου». Στον αντίποδα, ο Ουκρανός πρόεδρος Ποροσένκο ευχαρίστησε την τραγουδίστρια εκ μέρους του έθνους. Εν πάση περιπτώσει, μπορεί η Ελλάδα να μην κατάφερε να παίξει το προσφυγικό στη Eurovision αλλά δεν πειράζει. Εχουμε τον Ai Weiwei να μας στηρίζει -επικοινωνιακά και όχι μόνον- στη νέα του έκθεση στο Μουσείο Κυκλαδικής, η οποία ανοίγει σε λίγες ημέρες. Οπότε στα εικαστικά παίρνουμε 12άρι….

via