Γενέθλια σήμερα για τον Δήμο Μούτση

02/08/2012

Τον Έλληνα συνθέτη.

Γεννημένος στον Πειραιά σαν σήμερα, και τελειώνοντας τις μουσικές του σπουδές από το Ωδείον Αθηνών μ ένα πρώτο βραβείο, ο Δήμος Μούτσης ξεκίνησε την περιπετειώδη ανήσυχη και δημιουργική του διαδρομή στην ελληνική μουσική, προς τα τέλη της δεκαετίας του ’60, μια εποχή ρευστή μεν πολιτικά αλλά ιδιαίτερα γόνιμη πνευματικά σε πολλούς τομείς.

“Κάποιο τραίνο” με λόγια του Νίκου Γκάτσου και τη φωνή της Δήμητρας Γαλάνη

“Αυτά τα χέρια” με λόγια του Λευτέρη Παπαδόπουλου και τη φωνή του Μανώλη Μητσιά

Ύστερα από μία σειρά μεγάλων λαϊκών τραγουδιών, κάπου 32 τον αριθμό συν 2 LP ¨Κάποιο Καλοκαίρι¨ και ¨Ένα Χαμόγελο¨ με τη συμμετοχή γνωστών αλλά και πρωτοεμφανιζόμενων τραγουδιστών ( Μητσιάς-Γαλάνη ), φτάνει στο 1971 όπου με τον “Άγιο Φεβρουάριο” Μητροπάνος- Σαλπέα , ένα πολύ σημαντικό έργο, τελειώνει νοηματικά και μορφολογικά, όλη την πρώτη αυτή περίοδο, ανοίγοντας μάλιστα μ’ αυτό το έργο, όπως αποδείχτηκε εκ των υστέρων, καινούργιους δρόμους στη μετέπειτα Ελληνική δισκογραφία. Ακολουθούν ακόμα 2 δίσκοι με λαϊκά τραγούδια, ο “Συνοικισμός Α” (μουσική απ το θεατρικό έργο ¨50 χρόνια δάκρυα 50 χρόνια γέλιο¨) κατόπιν οι “Στροφές” και το ’74 με τη μεταπολίτευση, ένα ακόμα σημαντικό L.P. οι “Μαρτυρίες” με διάφορα σπουδαία τραγούδια, “κομμένα” μέχρι τότε από τη λογοκρισία.

“Έτσι ειν’ η ζωή” με λόγια του Γιάννη Λογοθέτη και τη φωνή της Βίκυς Μοσχολιού

Το 1975 επιχειρεί την “Τετραλογία”, με πρωτοεμφανιζόμενη την Άλκηστη Πρωτοψάλτη, ένα αρκετά δύσκολο εγχείρημα, αποφασίζοντας να αναμετρηθεί με θηριώδη κείμενα της ελληνικής ποίησης (Καβάφη, Σεφέρη,Καρυωτάκη, Ρίτσο). Εδώ, έχει πολύ ενδιαφέρον να ακούσει κανείς αυτό το έργο, και στην ορχηστρική του εκδοχή. Αν αφαιρούσαμε δηλαδή τις φωνές, ίσως και να έπαιρνε, μια άλλη διάσταση. Τίποτα απ’ όσα προηγήθηκαν και ακολούθησαν στον ” πολύπαθο χώρο” της μελοποιημένης ποίησης δε μοιάζει μαζί του. Η εντυπωσιακή ενορχήστρωση ( κι εδώ αποδεικνύεται ο σπουδαίος μουσικός) πολύπλοκη και πολύχρωμη , σε κάνει συχνά, όσο και αν φαίνεται απίστευτο, να ξεχνάς αυτούς τους στίχους, που είναι απ’ τους καλύτερους που γράφτηκαν στην ελληνική ποίηση, και να επικεντρώνεσαι μόνο στη μουσική.

“Κι ύστερα πάλι λες” με λόγια Γιώργου Σκούρτη και τη φωνή της Άλκηστης Πρωτοψάλτη

http://www.youtube.com/watch?v=QeGTB2v5GnE

Kαι αυτό το μεγάλο επίτευγμα του Μούτση ελάχιστοι το τόλμησαν και ακόμα λιγότεροι το κατάφεραν. Ίσως γι’ αυτό σ’ όλες τις λίστες, που κατά καιρούς γίνονται από διάφορους ειδικόυς μελετητές κι’ ερευνητές της ελληνικής μουσικής, το απίστευτο αυτό έργο, κατέχει -δικαίως- μια απ’ τις πρώτες θέσεις στην τελική κατάταξη των σημαντικότερων κύκλων. Ακολούθησε το 1976 η “Εργατική συμφωνία” μουσική απ’ το θεατρικό έργο του Γιώργου Σκούρτη “Απεργία”, και το ’79 το “Δρομολόγιο”. Όμως παρ’ όλα τα πολύ όμορφα τραγούδια που περιέχονταν στους δυο αυτούς κύκλους, και τις ενορχηστρωτικές εκπλήξεις της ” Εργατικής συμφωνίας”, για όσους γνωρίζουν καλά τον Μούτση και την μέχρι τότε δουλειά του, θα καταλάβουν πως εδώ, και για διαφορετικούς λόγους, σα να μην είχε ο ίδιος την πρωτοβουλία όλων των κινήσεων. Κατ’ αρχήν, η πρώτη μεγάλη παύση (3 ολόκληρα χρόνια), κι ύστερα μια χαλάρωση, που κανείς δεν την περίμενε, και που ποτέ μέχρι τότε δεν είχε δείξει ο Μούτσης. “Φοβάμαι ότι θ’ αρχίσω να επαναλαμβάνομαι”, είχε πει κάποτε, “Φοβάμαι και δεν το θέλω καθόλου”. Και να το “Φράγμα” 1981 με τον Τριπολίτη. Μια στροφή 180 μοιρών, θα ‘ λεγε κανείς : ” Ερηνούλα” “Γράμμα από τη λεγεώνα των ξένων” “Δε λες κουβέντα”, κι ένας Μούτσης απ’ την αρχή. Μια ιδεολογική μουσική κι αισθητική πρόταση, που σ’ όλα τα επίπεδα είχε να προτείνει κάτι φρέσκο και νέο, και το πέτυχε.

“Νταλίκα” με λόγια Κώστα Τριπολίτη και τη φωνή της Σωτηρίας Μπέλλου

Και δικαιώθηκε στο χρόνο, και δημιούργησε “σχολή” ανοίγοντας συγχρόνως στον εαυτό του το δρόμο, γι’ αυτή την τόσο πολυσυζητημένη μετέπειτα, μοναχική του πορεία. Για τους πάρα πολλούς ανθρώπους που εκτιμούν το έργο του Δήμου Μούτση, τη στάση του που θυμίζει το “Όσο μπορείς” του Καβάφη, ακόμα και την “Ηχηρή” σιωπή του που ανά πάσα στιγμή περιμένουμε να σπάσει και να μας αποκαλύψει το επόμενο του αριστούργημα, οι στίχοι του, η δραματικότητα και αγωνία στην ερμηνεία του, η μουσική που έγραψε στην προσωπική του τριλογία ΕΝΕΧΥΡΟ – ΝΑ…! – ΓΙΑ ΠΟΥΛΗΜΑ ΛΟΙΠΟΝ! , με την παρεμβολή του ΤΑΞΙΔΙΏΤΗ κάπου ενδιάμεσα, όλα αυτά μαζί και ιδιαίτερα, αποτελούν μιαν αρκετά ικανοποιητική εξήγηση για το ΓΙΑΤΙ έχει τόσα χρόνια να μας δώσει ένα καινούργιο κύκλο τραγουδιών.

“Ταξιδιώτης του παντός” με λόγια του ίδιου και τις φωνές του συνθέτη και της Νάνας Μούσχουρη

http://www.youtube.com/watch?v=s5VoEWakF0s

Αυτό βέβαια καλύπτει τη μισή αλήθεια. Ίσως η άλλη μισή να κρύβεται σε μια παλαιότερη δήλωση του που δείχνει την ταπεινότητα, το μέτρο και την αυτογνωσία με την όποια αντιμετωπίζει το έργο του: “Περνώντας ο καιρός, καταλαβαίνω πως η δουλειά μου γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Ίσως γιατί από τιμιότητα, χρειάζομαι περισσότερες διευκρινήσεις…!”

“Μη μου χτυπάς τα μεσάνυχτα” με λόγια του Νίκου Γκάτσου και τη φωνή της Ελένης Δήμου