Γιατί οι άνθρωποι τείνουν να παντρεύονται ομοίους τους

Υστερα από δεκαετίες μελέτης της έννοιας της «αξίας συντρόφου», οι κοινωνικοί επιστήμονες έχουν τελικά τα απαραίτητα δεδομένα για να εξηγήσουν τις ρομαντικές επιλογές στις ταινίες «Mε την πρώτη» («Κnocked Up») και «Περηφάνια και Προκατάληψη» («Pride and Prejudice»).

O παχουλός και ατημέλητος Σεθ Ρότζεν δεν αποτελεί μάλλον το ιδανικό ραντεβού καμιάς γυναίκας, ειδικά όταν υποδύεται τον άνεργο στην ταινία «Mε την πρώτη», όπου ξοδεύει τις μέρες του καπνίζοντας μαριχουάνα και γλυκοκοιτώντας γυμνές διάσημες. Ο Ρότζεν στην ταινία δεν διαθέτει κανένα από τα προφανή προτερήματα που δίνουν αξία σε έναν σύντροφο: καλό παρουσιαστικό, χρήματα, κοινωνικό κύρος.

Παρόλα αυτά, καταλήγει με μία επιτυχημένη τηλεοπτική δημοσιογράφο, την οποία υποδύεται η εκθαμβωτική Κάθριν Χέιγκλ. Πάνω στην ίδια αξιόπιστη συνταγή κινηματογραφικών εισπράξεων έκανε καριέρα και ο Ανταμ Σάντλερ.

Το αταίριαστο όμως ζευγάρι δεν αποτελεί μόνο ανδρικό όνειρο. Υπάρχουν χιλιάδες ρομαντικά μυθιστορήματα σε αυτή την κατηγορία, η οποία ήταν εξίσου δημοφιλής την εποχή που η Τζέιν Οστεν έγραψε το

«Περηφάνια και Προκατάληψη». Ο ψηλός και όμορφος κ. Μάρσι, αρχικά υποτιμά την Ελίζαμπεθ Μπένετ για το παρουσιαστικό της: «Είναι ανεκτή, αλλά όχι αρκετά γοητευτική για να δελεάσει εμένα ενώ η κοινωνική
τάξη της οικογένειάς της είναι τόσο σαφώς κατώτερη της δικής μου».

Οι αρχικές του αντιδράσεις βγάζουν απόλυτο νόημα για τους εξελικτικούς ψυχολόγους, επειδή τέτοιες προτιμήσεις αυξάνουν την πιθανότητα να μεταφέρει κάποιος τα γονίδιά του. Η ομορφιά και η φυσική συμμετρία είναι σημάδια υγείας και γενετικής καταλληλότητας, κύρους και πλούτου, καθιστώντας πιθανότερο τα παιδιά κάποιου να επιβιώσουν και να ενηλικιωθούν.

Ισάξιοι

Δείχνει λογικό για ανθρώπους με υψηλή «αξία συντρόφου» να επιμένουν σε ισάξιους συντρόφους και πράγματι το κάνουν. Oι επιστήμονες, παρατηρώντας εργένηδες να προσεγγίζουν ο ένας τον άλλο διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι τείνουν να καταλήγουν με εκείνους που έχουν όμοια «αξία συντρόφου».

Το μοτίβο αυτό απαντάται και σε παντρεμένα ζευγάρια: Ανθρωποι ελκυστικοί, μορφωμένοι, με υψηλά εισοδήματα τείνουν να παντρεύονται ομοίους τους. Στην πραγματικότητα, οι οικονομολόγοι λένε ότι αυτή η αυξανόμενη τάση του «ταιριαστού ζευγαρώματος» είναι η κύρια αιτία εισοδηματικής ανισότητας, επειδή ένα νοικοκυριό με δύο υψηλοεισοδηματίες καταλήγει με πολύ περισσότερα χρήματα από ό,τι ένα νοικοκυριό με δύο χαμηλοεισοδηματίες (ή με έναν μόνο εισοδηματία).

Ομως πόσο άσπλαχνα επιφανειακοί είναι οι άνθρωποι στον καθορισμό της αξίας ενός δυνητικού συντρόφου; Για να το διερευνήσουν αυτό, ψυχολόγοι από το Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Οστιν, ζήτησαν από φοιτητές να βαθμολογήσουν τη ρομαντική έλξη τους απέναντι σε συμφοιτητές του αντίθετου φύλου. Στη αρχή του εξαμήνου, οι φοιτητές σχεδόν συμφώνησαν στο ποιος από την τάξη τους είναι πιο ελκυστικός.

Οταν όμως ρωτήθηκαν ξανά, αφού είχαν περάσει ένα εξάμηνο όλοι μαζί σε μία μικρή τάξη, σημειώθηκαν τεράστιες αποκλίσεις στις κρίσεις τους σχετικά με το ποιος είναι ελκυστικός και ποιος όχι.

«Οσο περισσότερο χρόνο περνούν μαζί οι άνθρωποι, τόσο αλλάζουν και οι αντιλήψεις τους» λέει η ερευνήτρια Λούσι Χαντ, η οποία δημοσίευσε πέρυσι την παραπάνω έρευνα μαζί με τον Πολ Ιστγουικ, καθηγητή ανθρώπινης ανάπτυξης και οικογενειακών επιστημών. Σύμφωνα με την κ. Χαντ, μπορεί κάποιος μη ελκυστικός άνθρωπος να γίνει πιο ελκυστικός στα μάτια ενός συγκεκριμένου ανθρώπου, αλλά μπορεί κάλλιστα να συμβεί και το αντίθετο.

Για να ελέγξουν αυτό το αποτέλεσμα, οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Τέξας συνεργάστηκαν με την Ελι Φίνκελ, καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Νορθγουέστερν, σε μία έρευνα πάνω σε ζευγάρια, η οποία δημοσιεύθηκε πριν από λίγους μήνες στο επιστημονικό περιοδικό Psychological Science.

Βαθμολογία

Κάποια από τα ζευγάρια ήταν παντρεμένα για πέντε δεκαετίες, ενώ άλλα «έβγαιναν» μόνο για λίγους μήνες. Κάποια γνωρίζονταν για καιρό πριν αρχίσουν τη σχέση, ενώ άλλα άρχισαν τη σχέση τους με το που γνωρίστηκαν. Αφού βιντεοσκοπήθηκαν να μιλούν για τις σχέσεις τους, μία ομάδα κριτών, οι οποίοι παρακολούθησαν κάθε σύντροφο ξεχωριστά, βαθμολόγησε την εξωτερική τους εμφάνιση.

Συγκρίνοντας τις βαθμολογίες των συντρόφων εμφανίστηκε ένα ξεκάθαρο μοτίβο, που βασίζεται στο χρονικό διάστημα που γνωρίζονταν πριν ξεκινήσει η σχέση τους. Εάν είχαν ξεκινήσει να «βγαίνουν» μέσα σε ένα μήνα από τη γνωριμία τους, τότε έτειναν εμφανισιακά να είναι εξίσου ελκυστικοί. Εάν όμως γνωρίζονται για μεγάλο χρονικό διάστημα, ή ήταν φίλοι πριν γίνουν εραστές, τότε κάποιος ελκυστικός ήταν πιο επιρρεπής να καταλήξει με κάποιον λιγότερο ελκυστικό.

Σε μία έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2012 από τον δημοφιλή ιστότοπο διαδικτυακών ραντεβού Match.com σε αντιπροσωπευτικό δείγμα εργένηδων Αμερικανών, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να απαντήσουν στην ερώτηση του Κρίστοφερ Μάρλοου: «Ποιος αγάπησε αν δεν αγάπησε με την πρώτη ματιά;». Πάρα πολλοί, όπως αποδεικνύεται. H έρευνα έδειξε ότι το 33% των ανδρών και το 43% των γυναικών απάντησαν ναι, όταν ερωτήθηκαν εάν έχουν ποτέ ερωτευτεί κάποιον που δεν βρήκαν αρχικά ελκυστικό. Η επικεφαλής της έρευνας Ελεν Φίσερ, από το Ινστιτούτο Κίνζι του Πανεπιστημίου Ιντιάνα, ονομάζει αυτή τη διαδικασία «αργό έρωτα», και λέει ότι εμφανίζεται όλο και συχνότερα όσο οι άνθρωποι αργούν να παντρευτούν.

Οταν οι συμμετέχοντες στην έρευνα ερωτήθηκαν τι άλλαξε στα συναισθήματά τους, οι κύριοι λόγοι που παρέθεσαν είναι: «εξαίρετες συζητήσεις», «κοινά ενδιαφέροντα» και «εκτίμησα την αίσθηση του χιούμορ του/της». Αυτοί οι ίδιοι παράγοντες συνέβαλαν και στη μεταστροφή του κ. Ντάρσι στο «Περηφάνια και Προκατάληψη».