«Γράφω για αναγνώστες που είναι σαν κι εμένα…»

Είναι σπάνιο φαινόμενο να πέσει στα χέρια σου ένα βιβλίο που πραγματικά δεν μπορείς να αφήσεις. H Τζίλιαν Φλιν έγραψε όχι ένα αλλά τρία τέτοια βιβλία. Σήμερα επιστρέφει με μία νουβέλα, «Το χέρι που κινεί τα νήματα», που ήδη έχει κερδίσει το βραβείο Edgar στις ΗΠΑ.

Η Τζίλιαν Φλιν γεννήθηκε στο Κάνσας του Μισούρι το 1971 –όπου εκτυλίσσεται η πλοκή των «Αιχμηρών Αντικειμένων» (2006)– και η ιστορία της οικογένειάς της μοιάζει να την προετοίμαζε για τη μετέπειτα πορεία της. Ο πατέρας της ήταν καθηγητής κινηματογράφου και η μητέρα της καθηγήτρια λογοτεχνίας στο Metropolitan Community College. Η ίδια θυμάται ότι είχε δει το Ψυχώ, το Αλιεν και το Μπόνι και Κλάιντ αμέτρητες φορές σε μια αρκετά τρυφερή ηλικία με τις ευλογίες του πατέρα της. Μετά τις μεταπτυχιακές σπουδές στη δημοσιογραφία, σκέφτηκε να γίνει ρεπόρτερ για την αστυνομία, αλλά η φαντασία της την έστειλε σε άλλη κατεύθυνση. Ξεκίνησε ως δημοσιογράφος. Γράφοντας στο Entertainment Weekly για 10 χρόνια, έχασε τη δουλειά της, όπως ο Νικ του «Κοριτσιού που εξαφανίζεται» (2012) λόγω της κρίσης του 2008. «Δεν θα μπορούσα να γράψω μυθιστορήματα αν δεν ήμουν δημοσιογράφος πρώτα, γιατί η δημοσιογραφία μου έμαθε ότι δεν υπάρχει μούσα που θα σε επισκεφτεί και θα σου δώσει όρεξη για γράψιμο. Πρέπει απλά να το κάνεις. Σίγουρα, δεν νιώθω ξεχωριστή.»

Το παράπονό της είναι πως η λογοτεχνία «είδους» –θρίλερ, επιστημονικής φαντασίας, μυστηρίου– απορρίπτεται ως μέτρια. «Ενα βιβλίο είναι ένα βιβλίο. Αν καταγράφει ενδιαφέροντα θέματα και είναι καλογραμμένο, γιατί πρέπει να το κατατάξουμε κάπου;» Από την άλλη αν δεν ήταν τόσο μέινστριμ, δεν θα είχε κερδίσει 1,5 εκατ. δολάρια για την κινηματογραφική μεταφορά του έργου της από τον Ντέιβιντ Φίντσερ. Ισως δεν είναι υπέρ της ότι το φαινόμενο του «Κοριτσιού που εξαφανίστηκε», του τρίτου και πιο επιτυχημένου βιβλίου της κονταροχτυπήθηκε με τις «50 Αποχρώσεις του Γκρι» σε πωλήσεις (πούλησε παραπάνω από 6 εκατ. αντίτυπα και παρέμεινε στα ευπώλητα των New York Times για 72 εβδομάδες). Γιατί οι άνθρωποι έχουν την τάση να τη συγχέουν με τη φτηνή και αβαθή ατμόσφαιρα ενός άχρηστου άρλεκιν, ενώ οι χαρακτήρες της Φλιν έχουν τόσο πολλές φάσεις, είναι ξεκάθαροι αντιήρωες, είναι σατανικοί ή αδύναμοι να ξεφύγουν της μοίρας τους, εκδικούνται και επιστρέφουν σε νοσηρές σχέσεις. Είναι δηλαδή άνθρωποι.

Κατηγορίες

Ορισμένοι δημοσιογράφοι έχουν την τάση να την κατηγορούν ως μισογύνη, μόνο και μόνο επειδή έχει το θάρρος να δημιουργήσει μοχθηρούς γυναικείους χαρακτήρες: «Θεωρώ πως είμαι φεμινίστρια. Τι είναι φεμινισμός; Μόνο Girl Power, και εμπρός κορίτσια, γίνετε ο καλύτερος εαυτός σας; Για μένα, είναι επίσης η ικανότητα του να είσαι κακός χαρακτήρας… Αυτό που μ’ εκνευρίζει είναι η ιδέα ότι οι γυναίκες είναι έμφυτα καλές, έμφυτα μητρικές». Ισως η πιο αποκαλυπτική, στα μάτια μιας γυναίκας, σκηνή του «Κοριτσιού», είναι η παρακάτω: «Εκείνο το βράδυ στο πάρτι στο Μπρούκλιν, έπαιζα το κορίτσι που είναι της μόδας, (…)το κουλ κορίτσι. Οι άντρες πάντα λένε ότι αυτό είναι το απόλυτο κομπλιμέντο, έτσι δεν είναι; Το να είμαι το κουλ κορίτσι σημαίνει ότι είμαι φοβερή γκόμενα, πανέξυπνη, αστεία, που τρελαίνεται για ποδόσφαιρο, πόκερ, βρώμικα αστεία και ρέψιμο, που παίζει βιντεοπαιχνίδια, πίνει φτηνή μπίρα, της αρέσουν τα menage a trois, το πρωκτικό σεξ, τρώει χοτ ντογκ σαν άντρας (…) ενώ ταυτόχρονα διατηρεί μια λεπτή σιλουέτα γιατί τα κουλ κορίτσια είναι ταυτόχρονα πολύ σέξι. Σέξι και με κατανόηση. Τα κουλ κορίτσια δεν θυμώνουν. (…)Εμπρός, κάνε με ό,τι θέλεις, δεν με πειράζει, είμαι το κουλ κορίτσι.

Οι άντρες πραγματικά πιστεύουν ότι υπάρχει αυτό το κορίτσι. Ισως απατώνται γιατί υπάρχουν πολλές γυναίκες που είναι πρόθυμες να το παραστήσουν. (….) Ηθελα να τους πω: Δεν βγαίνεις με μια γυναίκα, βγαίνεις με μια γυναίκα που έχει δει υπερβολικά πολλές ταινίες γραμμένες από κοινωνικά αδέξιους άντρες. (….) Τα κουλ κορίτσια είναι όμως ακόμη πιο λυπηρά. Δεν παριστάνουν τις γυναίκες που θα ήθελαν να είναι, παριστάνουν τις γυναίκες που ένας άντρας θα ήθελε να είναι».

Αυτό που η Φλιν καταφέρνει περισσότερο απ’ οποιονδήποτε άλλο στον χώρο της, είναι να δημιουργεί μια ατμόσφαιρα ανατριχιαστική, σαν ένα παλιό καλό θρίλερ. Νιώθεις πως κάτι δεν πάει καλά, χωρίς να μπορείς να το προσδιορίσεις. Οταν όμως η τελική λύση στα βιβλία της δίνεται, συνειδητοποιείς ότι τα στοιχεία ήταν πάντοτε εκεί, λαμπερά και ξεκάθαρα, απλά το φίλτρο σου είχε εμποτιστεί απ’ ό,τι ποτίζει και τους ήρωές της και αγνοούν τη δική τους αλήθεια. «Ενας από τους μεγαλύτερούς μου φόβους είναι να μην έχω δώσει όλα τα στοιχεία στον αναγνώστη. Θα έπρεπε να πας στην αρχή του “Κοριτσιού που εξαφανίστηκε” αφού το έχεις διαβάσει και να πεις: τσεκ, τσεκ, μας την έδωσε αυτήν την πληροφορία».

Οι χαρακτήρες

Σήμερα εκδίδει μια μικρή νουβέλα «Το χέρι που κινεί τα νήματα», μια ιστορία με κεντρικό ήρωα μια –ω τι έκπληξη!– περιθωριακή περσόνα που βγάζει τα προς το ζην κάνοντας σεξουαλικές χάρες σε άντρες και η ζωή της μπλέκεται όταν παίρνει προαγωγή σε μέντιουμ. Η νουβέλα συμπεριελήφθη σε μια ανθολογία του R.R. Martin, συγγραφέα της σάγκα «Game of Thrones». Δυστυχώς, όμως, η ιστορία δεν δουλεύει.

Οσο κι αν απόλαυσα άλλη μία δόση από την κοφτερή σαν ξυράφι πένα της, δεν έχει το χώρο να απλώσει σε βάθος τους χαρακτήρες και την ψυχοπαθολογία τους. Θα χρειαστεί να περιμένουμε λίγο καιρό ακόμη πριν βυθιστούμε στον τολμηρό κόσμο της, όπου ταυτίζεσαι με το πιο σκοτεινό κομμάτι των αντιηρώων της. «Αν είσαι απ’ αυτούς που διαβάζουν ένα βιβλίο για να συναντήσουν έναν φίλο στις σελίδες του βιβλίου, το βιβλίο μου δεν θα είναι για σένα. Γράφω για αναγνώστες που είναι σαν εμένα. Δεν μ’ ενδιαφέρει αν αντιπαθώ κάποιον χαρακτήρα. Μ’ ενδιαφέρει αν τον θεωρώ ενδιαφέροντα ή αν με κάνει να γελάω, ή αν προσπαθώ να τον αποδομήσω».

Σ’ όλα τα χρόνια μου ως αναγνώστρια, δεν έχω συναντήσει άλλο συγγραφέα που με τόσο πειστικό τρόπο και απλές λέξεις καταδεικνύει την τραγική ανθρώπινη κατάσταση – πώς πληγώνουμε τους συντρόφους μας, πώς εκδικούμαστε, πώς ερωτευόμαστε περισσότερο την εικόνα μας παρά το αντικείμενο του πόθου μας, πώς τα κίνητρά μας είναι τόσο σκοτεινά που ούτε εμείς δεν το συνειδητοποιούμε.

Και το γεγονός ότι η ίδια είναι γυναίκα με κάνει να νιώθω ανακούφιση: επιτέλους μια σύγχρονη συγγραφέας μπορεί να γράψει θρίλερ τόσο πειστικά όσο ο Στίβεν Κινγκ ή ακόμη η Αγκάθα Κρίστι, με την ανατριχιαστική ατμόσφαιρα ενός «Μωρού της Ρόζμαρι» του Πολάνσκι ή την πολυπλοκότητα ενός «Σκοτεινού Ποταμιού» του Ντένις Λεχέιν.

Στα ελληνικά τα βιβλία της Τζίλιαν Φλιν κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Μεταίχμιο: «Αιχμηρά Αντικείμενα» (2006, μτφρ.: Γωγώ Αρβανίτη), «Σκοτεινός Τόπος» (2009, μτφρ.: Γωγώ Αρβανίτη), «Το Κορίτσι που Εξαφανίστηκε» (2012, μτφρ.: Βάσια Τζανακάρη), «Το Χέρι που Κινεί τα Νήματα» (2015, μτφρ.: Γωγώ Αρβανίτη).

via