Η Barbie φέρνει την επανάσταση στη βιομηχανία των παιχνιδιών

Οταν στα τέλη του 19ου αιώνα ο γερo-Τζεπέτο λάξευε το ξύλο µε το καλέµι του, δίνοντας µορφή στη διασηµότερη «ζωντανή» µαριονέτα στον κόσµο, δεν υπήρξε ίσως παιδί που να διάβασε την ιστορία του και να µην ονειρεύτηκε έναν δικό του Πινόκιο: µια κούκλα που να µιλάει και να περπατάει. Ακριβώς την ίδια περίοδο, o Αµερικανός εφευρέτης και επιχειρηµατίας Τόµας Εντισον κατασκεύαζε την πρώτη οµιλούσα κούκλα στην ιστορία των παιχνιδιών, που όµως µέσα σε µόλις ένα µήνα από την κυκλοφορία της αποσύρθηκε από την αγορά. Το απαγορευτικά υψηλό κόστος παραγωγής της την έκανε προσιτή σε λίγους και η εµπορική αποτυχία της ήταν αναπόφευκτη. Κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα σε µικροσκοπικά σώµατα από πορσελάνη και πλαστικό στριµώχτηκαν µικροκασέτες, µαγνητοφωνάκια και ψηφιακά τσιπ, καθώς οι κατασκευαστές υπάκουαν σε ένα διαχρονικό αίτηµα των παιδιών του δυτικού κόσµου για κούκλες σχεδόν… ανθρώπινες.

Η 7χρονη Τόµπι Τζέικοµπ ασφαλώς δεν τα γνώριζε όλα αυτά όταν το 2011, καθισµένη µαζί µε τον πατέρα της στο πάτωµα του playroom του σπιτιού τους στο Πιεντµόντ της Καλιφόρνιας, τον ρώτησε αν θα µπορούσε να συνοµιλήσει µέσω Skype µε το αγαπηµένο της λούτρινο κουνέλι, την Τούτου. Ο Ορεν Τζέικοµπ -ο οποίος είχε µόλις παραιτηθεί από τη θέση του τεχνικού διευθυντή στην Pixar- γέλασε προς στιγµήν. Οµως, όταν λίγο καιρό αργότερα αποφάσισε να συµπράξει επιχειρηµατικά µε τον πρώην συνάδελφό του Μάρτιν Ρέντι, έριξε την ιδέα της κόρης του στο τραπέζι. Τον Μάιο του 2011 οι δυο τους ίδρυσαν την ToyTalk, µια start-up προσανατολισµένη στην αξιοποίηση της τεχνητής νοηµοσύνης για το σχεδιασµό παιχνιδιών. Τον περασµένο Φεβρουάριο η ToyTalk και η Mattel ένωσαν τις δυνάµεις τους για τη δηµιουργία της πρώτης «έξυπνης» Barbie στην ιστορία: η Hello Barbie, που αναµένεται να κυκλοφορήσει τον Νοέµβριο και θα κοστίζει περίπου 70 ευρώ, δεν θα προφέρει απλώς προηχογραφηµένες φράσεις, αλλά θα πραγµατοποιεί και µια κανονική συζήτηση µε αρχή, µέση, τέλος και απόλυτο ειρµό µε τον κάτοχό της.

Η νέα -προσαρµοσµένη στην εποχή των ασύρµατων δικτύων- εκδοχή της διασηµότερης κούκλας στον κόσµο θα είναι εφοδιασµένη µε ένα µικρόφωνο, κρυµµένο µέσα στο κολιέ της, το οποίο θα ενεργοποιείται όταν ο χρήστης πιέσει την αγκράφα της ζώνης της. Κάθε φορά που το παιδί θα µιλάει, οι κουβέντες του θα ηχογραφούνται και θα µεταδίδονται µέσω Wi-Fi στους σέρβερ της ToyTalk στη Σίλικον Βάλεϊ. Με τη βοήθεια ειδικού λογισµικού, τα αρχεία ήχου θα µετατρέπονται σε κείµενο και θα αναλύονται, ενώ η σωστή απάντηση θα αναζητείται µέσα από τις χιλιάδες αράδες του σχετικού σκριπτ. Η διαδικασία θα διαρκεί κάτι λιγότερο από ένα δευτερόλεπτο. Σχεδιασµένη ώστε να µπορεί να καταγράφει πληροφορίες που αφορούν στα ενδιαφέροντα του παιδιού, η Hello Barbie θα µπορεί να τις ανασύρει στο µέλλον, ανάλογα µε το πλαίσιο της συζήτησης, χτίζοντας στην ουσία µια προσωπική σχέση µαζί του.
Ενα δισ. πωλήσεις

Πενήντα έξι χρόνια µετά την κυκλοφορία της πιο δηµοφιλούς κούκλας όλων των εποχών -η Mattel έχει πουλήσει περισσότερες από 1 δισ. Barbie µέχρι σήµερα-, η µαµά εταιρεία έχει επενδύσει στο πολλά υποσχόµενο πάντρεµα τεχνητής νοηµοσύνης και ανθρωπόµορφου παιχνιδιού, φιλοδοξώντας σε ένα δυναµικό comeback της Barbie στην αγορά. Η τονωτική ένεση θεωρείται κάτι παραπάνω από επιβεβληµένη, καθώς την περασµένη χρονιά οι πωλήσεις έπεσαν στο 1 δισ. δολάρια από 1,3 δισ. δολάρια το 2011. Και η Hello Barbie είναι το προϊόν που έχει όλα τα φόντα για να δώσει σε ένα από τα ισχυρότερα «ονόµατα» της παγκόσµιας βιοµηχανίας των παιχνιδιών την ώθηση που χρειάζεται.

Ωστόσο, πριν καλά-καλά πραγµατοποιήσει την πολυαναµενόµενη είσοδό της στην αγορά, η νέα κούκλα εγείρει ήδη σοβαρούς προβληµατισµούς, κυρίως ως προς τον τρόπο µε τον οποίο θα αξιοποιεί τις πληροφορίες που θα λαµβάνει από τις νεαρές χρήστριες. ∆εν είναι, βέβαια, η πρώτη φορά που η Barbie µπαίνει στο στόχαστρο. Παρά τις µικρές βελτιωτικές επεµβάσεις στις οποίες έχει υποβληθεί από το 1959 που πρωτολανσαρίστηκε στην αγορά, ο σωµατότυπός της παραµένει εξωπραγµατικός: η πιθανότητα µια γυναίκα να έχει τις αναλογίες της Barbie είναι 1 στις 100.000! Οµάδα επιστηµόνων του Κεντρικού Πανεπιστηµιακού Νοσοκοµείου του Ελσίνκι κατέληξε το 2009 στο συµπέρασµα ότι, αν η Barbie ήταν αληθινή, δεν θα είχε το απαραίτητο ποσοστό λίπους (17-22%) που χρειάζεται ένα γυναικείο σώµα για να έχει έµµηνο ρύση, ενώ έρευνα που δηµοσιεύθηκε το 2006 στην επιστηµονική επιθεώρηση «Αναπτυξιακή Ψυχολογία» υποστήριζε ότι «τα κορίτσια που εξετίθεντο στην Barbie παρουσίαζαν χαµηλότερη εκτίµηση για την εικόνα του σώµατός τους και µεγαλύτερη επιθυµία για λεπτότερο σωµατότυπο».

Αλλά δεν είναι µόνο η εξωτερική της εµφάνιση που έχει κατά καιρούς επικριθεί. Το 1992 η Mattel υποχρεώθηκε σε προσωρινή ανάκληση της Teen Talk Barbie. Η οµιλούσα Barbie των ’90s ήταν προγραµµατισµένη να λέει µεταξύ άλλων φράσεις όπως: «Θα έχουµε ποτέ αρκετά ρούχα;», «Λατρεύω τα ψώνια» και «Το µάθηµα των Μαθηµατικών είναι δύσκολο». Η τελευταία φράση εξόργισε την Αµερικανική Ενωση Γυναικών Αποφοίτων Πανεπιστηµίου, που ζήτησε -και πέτυχε τελικά- να σβήσει η Mattel από το τσιπάκι της κούκλας τη συγκεκριµένη ατάκα