Μια μέρα στον κόσμο της Μαρίνα Αμπράμοβιτς

«Καλώς ορίσατε στη μέθοδο Αμπράμοβιτς», μου λέει μια μαυροντυμένη κοπέλα που βρίσκεται στην κεντρική είσοδο του μουσείου. «Επειδή είναι ένας χώρος ησυχίας και αυτοσυγκέντρωσης, απαγορεύονται τα κινητά και τα ρολόγια». Η υπεύθυνη του χώρου μού απαγορεύει να πάρω μαζί μου το σημειωματάριο. Οταν της ζητάω να μου περιγράψει τι πρόκειται να δω, εκείνη θεωρεί σκόπιμο να μη γνωρίζω. «Καλύτερα να το βιώσεις σαν εμπειρία», τονίζει.

Μπαίνω μαζί με άλλους επισκέπτες σε ένα δωμάτιο, όπου μας κάνουν διάφορες ασκήσεις προθέρμανσης, σαν αυτές που γίνονται πριν από ένα μάθημα χορού. Την ώρα που κάνω το ζέσταμα, ξυπνούν οι αισθήσεις μου και ποικίλες σκέψεις περνούν από το μυαλό μου: «είμαι εκτός φόρμας», «μου έλειψε η επαφή με το σώμα μου», «γέρασα». Στη συνέχεια οδηγούμαστε όλοι σε μια μεγάλη αίθουσα, όπου μας υποχρεώνουν να φορέσουμε μεγάλα μαύρα ακουστικά, που χρησιμεύουν για να απομονώσουν τον ήχο από τα αυτιά μας. Δεν ακούω τίποτα. Σιγή. Ξαφνικά, σχεδόν με έναν μαγικό τρόπο, ο χρόνος επιβραδύνεται. Ολα μοιάζουν να κινούνται με πιο αργό ρυθμό. Αυτό συμβαίνει, άραγε, όταν ζεις στην απόλυτη σιωπή;

«Ζούμε σε έναν κόσμο όπου υπάρχουν πολλά πράγματα που μας αποσπούν την προσοχή», σημειώνει η ιέρεια της σωματικής τέχνης στον κατάλογο της έκθεσης. «Στις μέρες μας γίνεται όλο και πιο δύσκολο να έρθεις σε επαφή με τον ίδιο σου τον εαυτό. Σχεδίασα αυτή την εμπειρία για να δώσω στο κοινό την ευκαιρία να απελευθερωθεί από αυτούς τους περισπασμούς της καθημερινότητας».

Το θέαμα που αντικρίζω μοιάζει με φάμπρικα επιστημονικής φαντασίας: άνθρωποι καθισμένοι σε μεγάλα ορθογώνια τραπέζια ξεδιαλέγουν ρύζι από φακές, ορισμένοι περπατούν σε αργή κίνηση λες και βρίσκονται στο φεγγάρι, άλλοι καθισμένοι σε καρέκλες είναι σκεπασμένοι με πολύχρωμα σεντόνια ή κοιτούν κόκκινα, κίτρινα και μπλε χαρτιά κολλημένα στον τοίχο. Μερικοί επισκέπτες, μάλιστα, είναι ξαπλωμένοι σε ράντζα με γκρι σκεπάσματα. Συγκεκριμένα, αυτό το τμήμα μού θυμίζει προπολεμικό νοσοκομείο.

Με πιάνει από το χέρι μια γυναίκα και με βάζει να καθίσω σε μια καρέκλα. Απέναντί μου κάθεται ένας σαραντάρης με μαύρα μαλλιά και ηλιοκαμένο πρόσωπο. Το βλέμμα μου συναντά το δικό του. Νιώθουμε και οι δύο αμηχανία και ξεσπάμε σε γέλια. Είναι δύσκολο να κοιτάς έναν ξένο, για πολλή ώρα, στα ματιά και να μη γελάς. Για να συγκεντρωθώ στην άσκηση, προσπαθώ να φανταστώ ότι ο άνθρωπος αυτός θα μπορούσε να είναι το είδωλό μου στον καθρέφτη. «Αν ήμουν άντρας, έτσι θα έμοιαζα;» σκέφτομαι.

«Μέσα από το περφόρμανς έμαθα να κάνω υπομονή. Ποτέ δεν εγκαταλείπω την προσπάθεια, ακόμη και αν έχω πυρετό. Κι αυτό προσπαθώ να διδάξω μέσα από τα μαθήματά μου: να μην εγκαταλείπεις αυτό που κάνεις. Ο φόβος δεν είναι καλό πράγμα», υπογράμμισε η Σέρβα σε μία από τις ομιλίες της στο Μπενάκη. «Πρέπει να δίνεις παραπάνω από το εκατό τοις εκατό του εαυτού σου. Να ξέρεις ότι όση ενέργεια βάζεις στη δουλειά σου, άλλη τόση εισπράττεις».

Οση ώρα μιλούσε η Αμπράμοβιτς, με προβλημάτιζε όμως κάτι άλλο: πώς γίνεται αυτή η γυναίκα να είναι 70 ετών; Με τόσο πολλά «βασανιστήρια» και επικίνδυνες δοκιμασίες στις οποίες έχει υποβάλει το σώμα της, πώς είναι δυνατόν να διατηρείται τόσο φρέσκια η επιδερμίδα της; Ποιο είναι της μυστικό της, εκτός από το μπότοξ; «Πρέπει να είσαι αληθινός, ταπεινός. Πρέπει αυτό που κάνεις να το αισθάνεσαι και να έχει βάθος», πρόσθεσε η εικαστικός για τη λειτουργία της τέχνης, δίνοντάς μου ωστόσο μια απάντηση στα ερωτήματά μου.

Στην «αίθουσα με τη μέθοδο Αμπράμοβιτς» ένιωσα ότι είχα επισκεφτεί ένα κέντρο χαλάρωσης ή ένα χώρο διαλογισμού, μόνο που είχε περισσότερο ενδιαφέρον. Το στρες φεύγει, το μυαλό αδειάζει, το σώμα χαλαρώνει. Πριν φύγω, παρότι βιαζόμουν για τη δουλειά, αποφάσισα να ξαπλώσω στο κρεβάτι. Ημουν ξαπλωμένη με τον ίδιο τρόπο που έθαβαν τους χριστιανούς στην αρχαιότητα: ανάσκελα με τα χέρια σταυρωμένα· ήταν σαν να περίμενα τη Δευτέρα Παρουσία. Ηρθε μια κοπέλα και μου έκανε νόημα με τα δυο της δάχτυλα να κλείσω τα μάτια μου, με τύλιξε με το γκρι σεντόνι και με κράτησε σφιχτά. Για λίγο πίστεψα ότι είχα επιστρέψει στα παιδικά μου χρόνια, στη ζεστή αγκαλιά της μητέρας μου. Μου έχει λείψει αυτό το συναίσθημα…