Όταν τα βιβλία ταξιδεύουν

Αν δεν έτυχε ποτέ μέχρι σήμερα να ανακαλύψετε ένα βιβλίο σε μια στάση λεωφορείου, σε ένα παγκάκι στον Εθνικό Κήπο, σε ένα περβάζι κάποιου δρόμου στο Κουκάκι, σίγουρα δεν είστε ένας από τους χιλιάδες έλληνες οπαδούς του bookcrossing. Ενδεχομένως, μάλιστα, να μη γνωρίζετε καν τι είναι το μικρόβιο του να απελευθερώνεις τα βιβλία σου σε δημόσιους χώρους αφού τα διαβάσεις, με την ελπίδα να τα βρει ο επόμενος τυχερός αναγνώστης.

Ρεπορτάζ: Νίκη Παπάζογλου

Το bookcrossing δεν είναι μια πρόσφατη συνήθεια. Ξεκίνησε από την Αμερική το 2001 και παραδόξως δεν άργησε καθόλου να έρθει στην Ελλάδα. Η πρώτη ελληνίδα bookcrosser, μια καθηγήτρια Αγγλικών από την Λάρισα, ήταν η πρώτη που απελευθέρωσε το διαβασμένο βιβλίο της στο ελληνικό επαρχιακό έδαφος. Μέχρι και το 2004, το ελληνικό κοινό της ξεχωριστής δράσης ήταν αρκετά περιορισμένο, όπως μας ενημερώνει ο κ. Πάνος Τουρλής, βιβλιοθηκονόμος και βιβλιοκριτικός, ενεργό μέλος της αθηναϊκής κοινότητας του bookcrossing από το 2007.

«Οι πρώτοι ενεργοί Αθηναίοι bookcrossers έγιναν παρέα το 2003 και άρχισαν να συναντιούνται σχετικά τακτικά. Από το 2005 και μετά ολόκληρη η ελληνική κοινότητα απέκτησε ισχυρούς δεσμούς. Σήμερα εκτός από το ελληνικό φόρουμ που είναι το σημείο διαδικτυακής συνάντησης, τα περισσότερα ενεργά μέλη έχουν γνωριστεί προσωπικά από τα ετήσια Συνέδρια  που διοργανώνονται αδιαλείπτως από τότε, σε διαφορετική κάθε φορά πόλη, αλλά και από τις τακτικές μηνιαίες συναντήσεις σε κάποιο καφέ της πόλης», συμπληρώνει ο κ. Τουρλής.

Ο ίδιος, αποφάσισε να συμμετάσχει από την πρώτη στιγμή που ενημερώθηκε για την ύπαρξη της εν λόγω κοινότητας από ένα δημοσίευμα. «Θεωρώντας το πολύ καλή ιδέα, αποφάσισα να το δοκιμάσω. Έκτοτε κόλλησα με την συγκεκριμένη συνήθεια. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα πρωτότυπο κυνήγι θησαυρού, ένα ωραία ταξίδι ενός βιβλίου που μπορεί να διαρκέσει χρόνια και κάποια στιγμή να σε εκπλήξει. Καταγράφονται περιπτώσεις όπου βιβλία έχουν γυρίσει όλο τον κόσμο. Θυμάμαι που κάποια στιγμή, κάποιος είχε αφήσει το βιβλίο του σε ένα αεροπλάνο και
μέχρι να πέσει στα χέρια άλλου bookcrosser, ο οποίος ενημέρωσε τον αρχικό ιδιοκτήτη, είχε ταξιδέψει σε διάφορες χώρες».

Η αγάπη για το βιβλίο ήταν μόνο ένας από τους λόγους που οδήγησε τον κ. Τουρλή να γίνει ενεργό μέλος αυτής της κοινότητας όπως μας λέει. «Το στοιχείο της έκπληξης, η παρέα του bookcrossing με το αστείρευτο κέφι της η οποια διευρύνεται συνεχώς, η ζεστή ατμόσφαιρα των συναντήσεών μας αποτέλεσαν επιπρόσθετα κίνητρα για να μετατραπώ σε έναν φανατικό “απελευθερωτή” διαβασμένων βιβλίων».

Τα μέλη της κοινότητας εκτός από τα ετήσια Συνέδρια που διοργανώνουν μια φορά το χρόνο σε διαφορετική κάθε φορά πόλη, συναντιούνται και μηνιαίως την τελευταία Κυριακή κάθε μήνα. Μέχρι στιγμής έχουν διοργανωθεί συνέδρια σε Θεσσαλονίκη, Αθήνα, Χανιά, Λάρισα, Λιβαδειά, Βόλο, Σκύρο.

«Μετά από κάθε συνέδριο, ο κόσμος της περιοχής ενημερώνεται για την κοινότητα και έτσι αυτή διευρύνεται. Το θετικό είναι πως συντάσσεται μαζί μας όλος ο “κόσμος” του βιβλίου. Οι εκδότες είναι χορηγοί στα συνέδρια μας και πολλές φορές προσφέρουν βιβλία που απελευθερώνουμε κατά την διάρκειά τους. Αλλά και πολλοί συγγραφείς είναι bookcrossers. Στις μηνιαίες συναντήσεις μαζεύομαστε πάνω από σαράντα άτομα κι όχι πάντα τα ίδια. Δημιουργούνται νέες φιλίες ενώ οι καινούργιες ιστορίες του Bookcrossing και οι όμορφες αναμνήσεις δένουν τον κόσμο. Στις συναντήσεις άλλωστε δεν συζητάμε αποκλειστικά για βιβλία – δε μοιάζουν με  συναντήσεις μιας λέσχης ανάγνωσης. Έχοντας γνωριστεί μεταξύ μας συζητάμε για την γενική οικονομική πραγματικότητα, ανταλάσσουμε τα νέα μας, γίνεται ένα ωραίο και χαλαρό παρτάκι κάθε φορά. Τα περισσότερα μέλη έχουμε αναπτύξει δεσμούς, αποτελούμε πια κοινότητα με όλη τη σημασία της λέξης, και με αρκετούς κάνουμε και παρέα εκτός bookcrossing.  Συγκεντρωνόμαστε μάλιστα κι όταν ένα μέλος της κοινότητας του εξωτερικού φτάνει στην χώρα μας, για να γνωριστούμε και να ανταλλάξουμε εμπειρίες», αναφέρει ο κ. Τουρλής επιβεβαιώνοντας πως η κοινότητα του bookcrossing δεν έχει σύνορα.

Πώς λειτουργεί το κυνήγι ενός βιβλίου-θησαυρού;

«Μόλις τελειώσει η ανάγνωση κάποιου βιβλίου, το καταχωρείς στην διαδικτυακή πλατφόρμα του bookcrossing. Εν συνεχεία ο απελευθερωτής ετοιμάζει κάποιες σημειώσεις απελευθέρωσης, οι οποίες αναφέρουν και το μέρος στο οποίο πρόκειται να αφήσει το βιβλίο. Από τη στιγμή που θα τις καταχωρήσει ηλεκτρονικά ξεκινά το κυνήγι του επόμενου θησαυρού – τα μέλη της κοινότητας λαμβάνουν τις πληροφορίες μέσω email. Εγώ πηγαίνω το βιβλίο στο προκαθορισμένο σημείο, μαζί με ένα σύντομο και περιεκτικό σημείωμα για το ποιοι είμαστε και πως αυτό το απελευθερωμένο βιβλίο βρέθηκε στα χέρια σου κι από εκεί και πέρα εγκαταλείπεται στην τύχη του. Όποιος το εντοπίσει είναι ελεύθερος να το πάρει, χωρίς να είναι απαραίτητα  μέλος της κοινότητας.

Εκείνος με την σειρά του το διαβάζει και το απελευθερώνει ξανά για τον επόμενο τυχερό αναγνώστη. Έχει πολύ ενδιαφέρον το ότι απελευθερώνουμε βιβλία στο δρόμο και τα βρίσκει ο επόμενος αναγνώστης ακόμα κι αν δεν είναι bookcrosser. Πολλοί άλλωστε εγγράφηκαν στο bookcrossing επειδή βρήκαν ένα βιβλίο. Με τον προσωπικό αριθμό που παίρνει το βιβλίο αποκτάει δική του σελίδα στο site. Έτσι όποιος το βρει καταχορώντας τον αριθμό του μπορεί να δει το μέχρι στιγμής ταξίδι του, τις γνώμες των προηγούμενων αναγνωστών και φυσικά να γράψει και τη δική του γνώμη, ακόμα και ανώνυμα. Τις περισσότερες φορές τα σχόλια των τυχαίων αναγνωστών είναι ενθουσιώδη όχι τόσο για το περιεχόμενο του ίδιου του βιβλίου, αλλά για το ότι βρήκαν τυχαία ένα βιβλίο που “ταξιδεύει”».

Τα μέρη που κυνηγάμε… τα βιβλία;

Αν και υπάρχουν επίσημες ζώνες bookcrossing σε κάποιες περιοχές, κανείς δεν ξέρει που μπορεί να βρει ένα βιβλίο.  «Κάποια μαγαζιά και άλλοι ιδιωτικοί χώροι έχουν κατασκευάσει ένα ειδικό ράφι, αλλά μπορεί να βρεθεί οπουδήποτε. Σε κάποιο σημείο του Εθνικού Κήπου – ο οποίος προσφέρεται ιδιαίτερα για το συγκεκριμένο κυνηγητό – σε κάποια στάση λεωφορείου, σε ένα παγκάκι μιας πλατείας και σε άλλα δημόσια μέρη. Τα βιβλία in the wild αποτελούν την ιδανικότερη  πρόκληση για αυτούς που αγαπούν το κυνήγι. Βιβλία έχουν βρεθεί πάνω σε καρτοτηλέφωνα, κρεμασμένα από δέντρα, μέσα σε μπότες σε κάποιο πεζοδρόμιο, ακουμπισμένα σε πυροσβεστικούς κρουνούς… όλα εξαρτώνται από την φαντασία του κάθε bookcrosser.

Κατά διαστήματα τα μέλη του ελληνικού φόρουμ διοργανώνουν και διαγωνισμούς θεματικών απελευθερώσεων. Εκεί η φαντασία των bookcrossers οργιάζει. Αγάλματα, εκκλησίες, νεκροταφεία, βιτρίνες ακόμα και ψυγεία σούπερ μάρκετ μπορούν να αποτελέσουν δυνητικές κρυψώνες ενός βιβλίου που περιμένει τον επόμενο αναγνώστη του. Όποιος παρακολουθεί τις απελευθερώσεις που δηλώνονται στο site, μπορεί πράγματι να βγει και να «κυνηγήσει» τα βιβλία που ήδη ταξιδεύουν σύμφωνα με τις πληροφορίες απελευθέρωσης που έδωσαν οι προκάτοχοί τους. Κατά τους διαγωνισμούς όπως μας ενημερώνει ο κ. Τουρλής, απελευθερώνονται βιβλία συγκεκριμένης θεματικής, καλοκαιρινά βιβλία, βιβλία σχετικά με τον Άγιο Βαλεντίνο και πολλά άλλα.

«Ο καθένας μπορεί να σκεφτεί μια κεντρική ιδέα για απελευθέρωση θεματικού είδους και να απελευθερώνει βιβλία που έχουν σχέση με αυτό. Στους μικρούς άτυπους  διαγωνισμούς δίνονται και δώρα μικρής αξίας, με σκοπό να αυξηθούν οι απελευθερώσεις». Τα βιβλία που απελευθερώνονται είναι ποικίλης ύλης, βέβαια τη μερίδα του λέοντος κατέχει η λογοτεχνία. Δοκίμια, ποίηση, κόμικς, θεατρικά είναι μερικά από τα λοιπά είδη που θα βρει κανείς. Εξαρτάται από την διάθεση απελευθέρωσης κάθε bookcrosser. Στο bookcrossing άλλωστε δεν υπάρχει διαχωρισμός καλών και κακών βιβλίων. Αυτό το αποτιμά ο κάθε αναγνώστης ανάλογα με το προσωπικό του αναγνωστικό στίγμα. Βασική αρχή είναι πως το «σκουπίδι» του ενός, μπορεί να αποτελέσει το «θησαυρό» κάποιου άλλου.

Η επόμενη προγραμματισμένη συνάντηση του μήνα Δεκεμβρίου αναμένεται να είναι λίγο διαφορετική από τις υπόλοιπες μηνιαίες. «Θα συγκεντρωθούμε την προηγούμενη των Χριστουγέννων Κυριακή όπου θα απαγγείλουμε
“μπουκροσικά” κάλαντα και θα  απελευθερώσουμε πολλά βιβλία». Και φυσικά στη συνάντηση μπορούν να παρευρεθούν επίδοξοι και μη κυνηγοί απελευθερωμένων βιβλίων.

πηγή newsbeast.gr