Παρασκευή και 13: Η μέρα που όλοι… τρέμουν – Γιατί θεωρείται γρουσούζικη και οι δοξασίες σχετικά με την προέλευσή της

Το… στίγμα της γρουσουζιάς και της κακοτυχίας φέρνει εδώ και αιώνες η ένδειξη στο ημερολόγιο «Παρασκευή και 13». Ένας συνδυασμός που μπορεί να εμφανιστεί ανά έτος από μία έως τρεις φορές.

Το 2024 εμφανίστηκε δύο φορές, μία τον περασμένο Σεπτέμβριο και μια τώρα. Το 2025 αναμένεται να τη συναντήσουμε μόνο μια φορά, ενώ το 2026, τρεις.

Δείτε τον σχετικό πίνακα

Έντονες είναι οι δοξασίες σχετικά με την συγκεκριμένη ημερομηνία. Οποιαδήποτε Παρασκευή συμπίπτει με τις 13 ενός μήνα θεωρείται κακότυχη στις αγγλοσαξονικές, γαλλικές, γερμανικές και πορτογαλικές περιοχές του κόσμου.

Μάλιστα, πριν από τον 19ο αιώνα, ο αριθμός 13 θεωρείτο γενικά ότι φέρει κακή τύχη. Την ίδια εικόνα είχε και η Παρασκευή, αν και δεν υπήρχε κάποια σχέση μεταξύ των δύο.

Η… επιστημονική ονομασία

Η φοβία για την Παρασκευή και 13 φέρει και… επιστημονική ονομασία, καθώς συγκαταλέγεται στον μεγάλο κατάλογο με τις διαφόρων ειδών φοβίες που αποτελούν το δεύτερο συνθετικό για να καταδείξουν τυχόν αποστροφή που μπορεί να έχει κανείς. Συγκεκριμένα, λέγεται Paraskavedekatriaphobia, μια λέξη που σίγουρα αποτελεί έναν μικρό γλωσσοδέτη. Η προέλευσή της πάντως είναι αμιγώς ελληνική, καθώς βγάζουμε εύκολα το συμπέρασμα ότι συνδυάζει τις λέξεις «Παρασκευή», «δεκατρείς» και «φοβία» και θεωρείται μια μορφή της τρισκαιδεκαφοβίας, από την οποία πάσχουν γύρω στο 10% των Βρετανών.

Σύμφωνα με τους Αμερικανούς ψυχολόγους, είναι η πιο διαδεδομένη φοβία στις ΗΠΑ. Αρκετοί δεν πηγαίνουν στις δουλειές εκείνη την ημέρα, άλλοι δεν οδηγούν, ενώ κάποιοι δεν βγαίνουν καν από τα σπίτια τους.

Η πρόληψη φέρεται να έχει βιβλική προέλευση, καθώς ο Ιούδας ήταν ο 13ος μαθητής Του Χριστού και θεωρείται ατελής συγκριτικά με τον αριθμό 12 που αντιστοιχεί σε κάθε έναν από τους μήνες. Επίσης, ο Ιούδας Ισκαριώτης ήταν ο 13ος καλεσμένος στον Μυστικό Δείπνο, ενώ η Σταύρωση του Ιησού συνέβη την ημέρα Παρασκευή και γι’ αυτό θεωρείται γρουσούζικη ημέρα η Παρασκευή και 13.

Σε άλλη μια… βιβλική σύνδεση, φέρεται η Εύα να προσέφερε το μήλο στον Αδάμ ημέρα Παρασκευή (η πεποίθηση ότι ήταν ένα μήλο πιθανότατα προέρχεται από την ομοιότητα της Λατινικής λέξεις malus = «κακό» και malum = «μήλο»).

Η πρώτη αναφορά

Η πρώτη αναφορά σε μία «Παρασκευή και 13» έγινε μάλλον στις αρχές του 19ου αιώνα. Επίσης, στη Γαλλία του βασιλιά Φιλίππου Δ’, Παρασκευή και 13 το 1307, δόθηκε εντολή να συλληφθούν εκατοντάδες Ναΐτες Ιππότες. Οι καθολικοί σταυροφόροι συνελήφθησαν υπό την πίεση του Πάπα Κλημέντιου Ε’ έπειτα από καταγγελίες που έκανε για τον έκπτωτο πρώην βασιλιά ότι οι νέοι στρατολογηθέντες υποχρεώνονταν να φτύνουν στον σταυρό, να αρνούνται τον Χριστό και να έρχονται σε ομοφυλοφιλική σεξουαλική επαφή σε τελετές μύησης. Οι ισχυρισμοί αυτοί, αν και αβάσιμοι, ήταν ένα βολικό πρόσχημα για τον Φίλιππο να διώξει το συγκεκριμένο τάγμα, ώστε να γλυτώσει τις οφειλές του προς εκείνους μετά τον πόλεμο με την Αγγλία. Κατηγορούμενοι για ηθική και οικονομική διαφθορά και λατρεία ψευδών ειδώλων, πολλοί Ιππότες ομολόγησαν έπειτα από βασανιστήρια και κάηκαν στην πυρά στο Παρίσι.

Παράλληλα, πολλοί άνθρωποι παραδέχονται ότι αρνούνται να καθίσουν σε θέση με το 13 σε λεωφορεία ή αεροπλάνα, ενώ χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι στα περισσότερα αεροπλάνα δεν υπάρχει η σειρά καθισμάτων «13», αλλά και ούτε αριθμός πτήσης «13». Στην Πληροφορική υπάρχει επίσης και ένας ιός με το όνομα «Παρασκευή και 13», ο οποίος έχει το χαρακτηριστικό να ενεργοποιείται όταν το ημερολόγιο του υπολογιστή δείξει ημέρα Παρασκευή και ημερομηνία 13.

Σημειώνεται ότι πολλές πόλεις στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν τα 13th Street ή 13th Avenue ως ονόματα δρόμων, ενώ πολλοί μηχανικοί αποφεύγουν να χτίσουν 13ο όροφο σε πολυκατοικίες, νοσοκομεία δεν έχουν δωμάτιο με τον αριθμό 13 ή πολλά αεροδρόμια δεν έχουν πύλη 13.

Κάποιοι κάνουν λόγο και για την αρνητική ενέργεια της ημέρας Παρασκευής, καθώς εκτός από το ότι Παρασκευή σταυρώθηκε ο Χριστός, Παρασκευή φέρεται να ξεκίνησε η μεγάλη πλημμύρα από την οποία σώθηκε μονάχα ο Νώε και η οικογένειά του με τα ζώα της Κιβωτού και Παρασκευή θεωρείται ότι έγινε η μεγάλη σύγχυση στον Πύργο της Βαβέλ. Μάλιστα, στην Αμερική και την Αγγλία, η Παρασκευή ήταν η ημέρα κατά την οποία κρεμούσαν τους θανατοποινίτες, με αποτέλεσμα η ημέρα να αποκαλείται και Ημέρα του Κρεμασμένου.

Και στο… Χόλιγουντ

Δεν ξεχνάμε ότι ο μύθος γύρω από την Παρασκευή και 13 ήταν η βάση για τη δημιουργία της ομότιτλης ταινίας. Η «Παρασκευή και 13» είναι πασίγνωστη αμερικανική ταινία τρόμου, και ειδικότερα του είδους «σλάσερ», του 1980. Σκηνοθέτης είναι ο Σον Κάνινγκχαμ και σεναριογράφος ο Βίκτορ Μίλερ. Η ταινία αφορά μια ομάδα έξι εφήβων που δολοφονούνται ένας-ένας, ενώ προσπαθούν να ανοίξουν εκ νέου μία εγκαταλειμμένη κατασκήνωση, στην οποία πριν από αρκετά χρόνια είχε συμβεί μία τραγωδία. Θεωρείται μία από τις πρώτες «αληθινές» ταινίες σλάσερ.

Με αφορμή την επιτυχία της ταινίας «Η Νύχτα με τις Μάσκες» του Τζον Κάρπεντερ, η ταινία είχε εκτιμώμενο προϋπολογισμό ύψους $550,000. Κυκλοφόρησε από την Paramount Pictures στις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Warner Bros διεθνώς και, παρά το γεγονός ότι η ταινία έλαβε αρνητικές κριτικές από τους κριτικούς κινηματογράφου, απέφερε πάνω από 39.700.000 δολάρια στο box office στις Ηνωμένες Πολιτείες και έφτασε να γίνει μια από τις πιο κερδοφόρες ταινίες σλάσερ στην ιστορία του κινηματογράφου. Η επιτυχία της ταινίας στο box office, οδήγησε στην ταινία Παρασκευή και 13 Μέρος 2 (1981), μια μακρά σειρά από συνέχειες, ένα crossover με μια άλλη γνωστή σειρά ταινιών σλάσερ Εφιάλτης στο Δρόμο με τις Λεύκες και την επανεκκίνηση της σειράς το 2009.

Δείτε το σχετικό τρέιλερ της ταινίας

Η «Τρίτη και 13»

Αξίζει να σημειωθεί ότι τόσο στη χώρα μας όσο και στην Ισπανία, γρουσούζικη θεωρείται και η «Τρίτη και 13».

Συγκεκριμένα όσον αφορά στην Ελλάδα, η Τρίτη και 13 έχει ταυτιστεί με την Άλωση της Πόλης που έγινε την 29η Μαΐου του 1453, και μέρα Τρίτη.

Επίσης, σύμφωνα με την ελληνική παράδοση, εικάζεται ότι το κακό έρχεται σε τριάδες και γι’ αυτό θεωρείται γρουσούζικη η Τρίτη που είναι και αριθμητικά η τρίτη ημέρα της εβδομάδας.