Πόσο παλιά είναι η δεκαετία του ’80;

Κάθε γενιά έχει τη δική της ανάγνωση της πόλης. Το σκέφτηκα έντονα όταν ένας έφηβος χαρακτήρισε «παλιά» μια πολυκατοικία χτισμένη περίπου το 1980. Εκπληκτος κοίταξα το «παλιό» κτίριο και το βρήκα προκλητικά «νέο». Αλλά μετά, αναλογίστηκα ότι για ένα παιδί γεννημένο το 2000, το κτίριο του 1980 ήταν ό,τι είναι κάθε κτίριο χτισμένο 20 χρόνια πριν από τη γέννησή μας.

Η συζήτηση για το παλιό και το νέο είχε αρχίσει από τα πολιτικά με βάση ένα ιστορικό φλας μπακ στην άνοδο του ΠΑΣΟΚ. Οι παλαιότεροι κόβαμε και ράβαμε με λεπτομέρειες, και για λίγα λεπτά το 1981 ήταν μεν «μακρινό» αλλά ταυτόχρονα παρέμενε «χειροπιαστό». Εν τέλει, ήταν κατανοητό με τη ζύμωση του βιώματος ή της ανάμνησης. Αλλά για τα παιδιά των φίλων που έμπαιναν στη συζήτηση με τη ζωηράδα αλλά και τον δογματισμό της εφηβείας, ακόμη και ο Σημίτης και η είσοδός μας στην Ευρωζώνη ήταν «αρχαία ιστορία». Αναλογίστηκα πώς έβλεπα κι εγώ, όταν ήμουν παιδί, την προδικτατορική περίοδο, από την οποία είχα εικόνες αλλά όχι βιώματα. Υπάρχουν οι διαρκείς έλικες του χρόνου μέσα από τους οποίους κάθε γενιά αντιλαμβάνεται το στίγμα της. Θυμάμαι πάντα τα βρετανικά μυθιστορήματα του Μεσοπολέμου, όπου οι μεγαλύτεροι σε ηλικία ήρωες αναφέρονται με άνεση στα ’90s, εννοώντας φυσικά τη δεκαετία του 1890.

Ετσι, και στην Αθήνα η ανάγνωση της ιστορίας της και των κτιρίων της, που ξετυλίγουν το καθένα τη δική του αύρα, περνάει μέσα από τις μυλόπετρες του βιωματικού χρόνου. Ακόμη και ο ιστορικός χρόνος, ιδίως αυτός που πηγαίνει πίσω μόνο 4-5 γενιές, χρωματίζεται από τη θέση του δικού μας κέρσορα στη χρονογραμμή της πόλης. Το έτος γέννησης ορίζει τον τρόπο να εκτιναχθεί κανείς μπροστά ή να κυλήσει πίσω.
Η πόλη απορροφά όλα αυτά τα βλέμματα και παραδόξως, με έναν τρόπο ακατανόητο αλλά απολύτως σαφή, ξεδιαλύνει όλες αυτές τις σκέψεις που προβάλλονται πάνω της και με αυτές φτιάχνει μια μεμβράνη ατμόσφαιρας. Η αδυναμία ερμηνείας αυτού που ονομάζουμε ατμόσφαιρα πόλης είναι μαζί με τα κτίρια, τα μαγαζιά, τα δέντρα και τους ανθρώπους, το απόθεμα που γεννούν οι σκέψεις, όσες παράγονται κάθε μέρα και όσες έφυγαν στη δίνη του χρόνου, αλλά έμειναν ως σκόνη.

Γι’ αυτό είναι δύσκολο να ζυγίσει κανείς όχι μόνο την πραγματική σχέση μας με την ηλικία των αστικών κτιρίων, αλλά και το ίδιο το ιστορικό τους αποτύπωμα. Για τους 40άρηδες αρχιτέκτονες ή αθηναιολάτρες, οι πολυκατοικίες του ’30 είναι «κληρονομιά», είναι πλούτος της Αθήνας, δεξαμενή που αποδίδει αν υπήρχε γνώση και μέριμνα. Για έναν άνθρωπο 80 ετών είναι απλώς το μοντέρνο σπίτι όπου μεγάλωσε, φορτωμένο με παιδικά βιώματα και με μνήμες από τους γονείς και την πρωτόγνωρη εμπειρία από τις ανέσεις τής τότε τεχνολογίας. Συχνά, όλοι σκεφτόμαστε πώς να είναι ο δρόμος που ζούμε σε 50 ή 100 χρόνια. Συχνότερη είναι η σκέψη που φωτίζει το παρελθόν, καθώς υπάρχουν διηγήσεις, μαρτυρίες και φωτογραφικά τεκμήρια για αντιπαραβολή. Η προβολή στο μέλλον συχνά προκαλεί δέος και συμβαίνει φευγαλέα, διότι προβάλλεται σε έναν άγνωστο χρόνο, από τον οποίον αναγκαστικά είμαστε βιολογικά απόντες.

Ομως, η πόλη είναι ένας αντιδραστήρας που πολτοποιεί την αίσθηση του χρόνου. Και ενώ ζούμε το παρόν, οι παρεμβολές του χθες και του αύριο διαστέλλουν την αίσθηση του τώρα. Γι’ αυτό και μια πολυκατοικία του ’80 μπορεί να είναι «παλιά» και αυτό να είναι κάτι απολύτως φυσικό.

πηγή:kathimerini.gr